Bezoek | Spécialités TA: op een (dien)blad geserveerd

Spécialités TA verhuisde enkele jaren geleden zijn productie, eerst van Clamart naar Trucy en vervolgens naar Sissonne in het Franse departement Aisne. Tussen de oude machines en de laatste technologische snufjes zijn er een dertigtal werknemers in de weer voor het merk dat gekend is voor zijn kettingbladen, bidons en crankstellen. We werden ter gelegenheid van de 70ste verjaardag van het merk uitgenodigd om zelf eens een kijkje te komen nemen hoe het er bij Spécialités TA aan toegaat.

Spécialités TA werft al snel bekendheid en heel wat grote namen maakten in het verleden gebruik van de producten van het merk (Anquetil, Merckx, Coppi, Armstrong, enz). Eind jaren 70 van vorige eeuw neemt de dochter van Georges Navet de leiding van het bedrijf over en ze zou het bedrijf leiden tot 2012, wanneer Gérard Blot (links op de foto) het vaandel overneemt. Hij zal ons rondleiden door de fabrieken en we doen dit in het gezelschap van Stéphane Milliancourt, een ingenieur van het huis, en Ophélie Bled, die zich bezighoudt met de PR rond het bedrijf.

Mens en machine

De fabriek van Spécialités TA is niet gigantisch groot, zeker niet in vergelijking met wat we bij de Japanse reus Shimano te zien kregen. Maar in het kleine dorpje Sissonne vallen de duizenden vierkante meters die worden ingenomen door de fabriek wel op. En deze plaats is wel degelijk nodig voor de grote machines die de productie verzekeren.

Allereerst gaan we langs bij een tiental arbeiders die zich bekommeren om alles wat het aluminium aangaat. Even leggen ze het werk stil om ons goeiedag te zeggen en een familiefoto te nemen, maar al snel vult het lawaai van de persen en het geklingel van de stukken aluminium die op de grond vallen terug de ruimte.

Ieder om beurt zullen ze ons aan hun werkpost de verschillende stappen uitleggen hoe een kettingblad tot stand komt.

De geboorte van een kettingblad

Hier begint alles mee: een grote 7075 T6 aluminium-plaat, de crème de la crème in aluminium.

De eerste stap bestaat eruit om de grote plaat te versnijden in vierkante platen waarvan de afmetingen overeenkomen met de afmetingen van het te produceren kettingblad. Ook de dikte is belangrijk. Met meer dan 800 verschillende modellen in voorraad beschikt Spécialités TA over het grootste aanbod op de markt. Door de flexibiliteit van het bedrijf en het feit dat ze steeds kleine series produceren, kan men hier zelfs maatwerk leveren.

Elke serie wordt vergezeld van een technische fiche; een serie kan gaan van een tiental tot enkele honderden kettingbladen voor de modellen die vlotjes over de toonbank gaan. Patrice Dumont houdt zich hier bezig met het versnijden en het frezen van de tanden met een moederfrees.

Nadat de aluminium plaat in het midden doorboord wordt, krijgt ze al snel zijn ronde vorm …

… en meteen daarna herkennen we door het uitfrezen van de tanden een kettingblad in de aluminium plaat! Maar het kettingblad is bezwaarlijk functioneel te noemen, er rest dus nog wat werk.

Hier wordt geponst …

Tijd nu om het massieve blad wat lichter te maken. Dit is een taak voor de ponsmachine. Tevens worden de nodige gaten geboord zodat het kettingblad op onze cranks past.

Voor het ponsen gebruikt men enkele indrukwekkende machines. Deze machines nemen dan ook behoorlijk wat ruimte in, wat onze foto’s bewijzen. Het werk gebeurt snel en voor grote series valt de kostprijs van dit specifiek deel van de productie nog wel mee, maar toch is er een minimum aantal producten nodig om rendabel te zijn. Door het toenemend aantal standaarden wordt het ponsen minder gebruikt omdat CNC-machines handiger zijn voor kleine series.

Heeft de komst van al die verschillende standaarden het werk voor een bedrijf als Spécialités TA niet complexer gemaakt? “Ja en nee,” antwoordt Stéphane ons. “Het klopt dat er meer standaarden zijn en vaak merken we, als we alles analyseren, dat er standaarden zijn die niet echt ter zake doen maar eerder bedoeld zijn om er wat anders uit te zien als de naaste concurrent. Soms zijn er echter standaarden die echt een toegevoegde waarde zijn.”

Heel wat klanten hebben Spécialités TA leren kennen omdat ze op zoek waren naar een specifiek kettingblad dat ze nergens anders konden vinden

“Ons beleid houdt nu eenmaal in dat we een oplossing aanbieden voor alle mogelijke standaarden. We zijn daar flexibel genoeg voor en het is meteen ook één van onze sterkste troeven. Heel wat klanten hebben Spécialités TA leren kennen omdat ze op zoek waren naar een specifiek kettingblad dat ze nergens anders konden vinden. Maar bij ons vind je alles! En dankzij de kwaliteit van onze producten blijft het merendeel van onze klanten ons ook trouw,” lacht Stéphane.

Ondertussen vervolgen de kettingbladen hun weg door de machines en zien we steeds meer materiaal verdwijnen en gaten verschijnen. Het klinkt misschien verrassend, maar deze handelingen gebeuren nog grotendeels manueel. Het is Alban Hup die zich over deze taak ontfermt, een repetitief werk dat een zekere handigheid vereist omdat het snel moet gebeuren en ook concentratie omdat je het kettingblad niet verkeerd mag leggen.

De machines waarmee deze taken worden uitgevoerd zijn indrukwekkende hydraulische machines die tot de oudste van het bedrijf horen. Deze machines maken dan ook het meeste lawaai, een lawaai dat zelfs tot buiten de fabriek te horen is. Deze taak is eigenlijk afwisselender dan je zou denken, want door de verschillende vormen van kettingbladen en het verschillend aantal tanden heb je steeds ander gereedschap nodig om het overtollige materiaal weg te ponsen.

Alban Hup houdt zich ook bezig met het boren van de gaten in het kettingblad. Op een deel van de productie is dit namelijk ook een manuele handeling!

… en daar gebruikt men de CNC-machine!

Ook CNC-bewerkingen nemen een belangrijke plaats in bij Spécialités TA. Deze techniek wordt meermaals toegepast en het eerste dat met een CNC-machine wordt uitgefreesd, is de shifting ramp om te kunnen schakelen met een tweevoudig of triple kettingblad.

Hier zijn de machines van een recentere datum en dus ook heel wat stiller, maar het blijft indrukwekkend om zien.

Een zeer belangrijke taak voor de CNC-machines is de dikte van de tanden zeer precies aanpassen zodat de ketting perfect om het kettingblad valt. Dit is de zware taak van Didier Demay.

De tot hiertoe dikke tanden worden hier zeer nauwkeurig tot op minder dan een tiende van een millimeter op dikte gebracht.

Achteraan in de werkplaats trekt een immense machine ondertussen onze aandacht.

Marc Gathelot (die ondertussen na een carrière van 33 jaar bij Spécialités TA op pensioen is gegaan) hangt hier een serie onbewerkte kettingbladen op aan de vier zijden van een grote kubus. Deze machine is namelijk in staat om heel wat kettingbladen tegelijkertijd te bewerken. De machine wordt vooral gebruikt bij grote series waarvan de vormen met een CNC-machine kunnen worden uitgefreesd en niet moeten worden uitgeponst. Deze methode krijgt een steeds belangrijkere taak in het productieproces. De reden is eenvoudig, hier kan men veel flexibeler werken dan met de ponsmachine.

Tijdens al deze verschillende stappen houdt Patrick Campos een oogje in het zeil. Hij is belast met de kwaliteitscontrole en zijn scherpe ogen merken elke fout op, want voor een optimale werking kan men zich hier niet veroorloven dat de dikte en de vorm van de tanden niet correct zijn. Behalve enkele zeer precieze meetinstrumenten beschikt hij ook nog over wat primitiever gereedschap om de laatste hand te leggen aan sommige producten.

Al deze stappen leveren ook het nodige afval op … dat eigenlijk geen afval is, want alles wat je hier ziet wordt gerecycleerd.

Het geheim van het polijsten

Spécialités TA opent tijdens ons bezoek alle deuren voor ons … behalve één: de deuren naar de werkplaats waar de producten gepolijst worden. “Sorry, hier mag je geen foto’s nemen!” excuseert Stéphane zich. “Onze machine is één van onze fabrieksgeheimen en dat willen we zo houden.”

Het enige wat we bij monde van Daniel Fourreaux, de verantwoordelijke voor het polijsten en één van de oudste werknemers in het bedrijf (42 jaar dienst), leren, is dat het gaat om een “machine die oorspronkelijk voor iets anders bedoeld was, maar die we hebben aangepast. De machine is al oud en je moet de machine kennen, maar het resultaat is verbluffend.”

Een vrouwelijke toets voor het anodiseren

Vlak ernaast vinden we de enige vrouwelijke arbeider in de werkplaats: Christine Fourreaux, de echtgenote van Daniel. Nadat we eerst wat gegrapt hebben over het feit dat ze al die jaren vlak naast haar man gewerkt heeft, toont ze ons haar realisaties. Vandaag zijn zwart en grijze tinten sterk in de mode, maar het kleurenpalet is veel groter dan dat. Christine is vooral zeer fier op het feit dat ze erin geslaagd is om het grijs van de Shimano Ultegra-groep perfect te benaderen.

Toch probeert men de keuze wat binnen de perken te houden, ook al is theoretisch alles mogelijk. Elke kleur heeft dan ook een specifiek bad nodig. Door de kostprijs en de milieunormen dringen er zich echter keuzes op, want het is niet de bedoeling om onophoudelijk van bad te wisselen.

De finale toets

Het enige wat er nu nog rest, is met een laser het logo en de nodige informatie op de kettingbladen te graveren alvorens deze naar de stockruimte verhuizen.

Het bedrijf heeft een enorme reserve in stock en men is dan ook in staat om zo goed als alles zeer snel te leveren. Zelfs enorme kettingbladen van 61 tanden (voor ligfietsen) liggen hier in stock. “Dit is een gevolg van het grote aantal standaarden, maar daar wen je wel aan. Wat ons eigen crankstel betreft, hebben we er wel rekening mee gehouden om niet nog een standaard toe te voegen aan het al enorme aanbod! Door het succes van het enkelvoudig kettingblad in het mountainbiken kunnen we wel eindelijk wat ruimte vrijmaken,” lacht Stéphane. De keerzijde is wel, zo geeft hij toe, dat door het enkelvoudig kettingblad de verkoop daalt. “Dit is niet enkel omdat men nog maar één in de plaats van twee of drie kettingbladen gebruikt, maar ook omdat een enkelvoudig kettingblad makkelijker te produceren valt, waardoor er in dit segment meer concurrentie is. Maar we onderscheiden ons nog steeds met onze Ovulation-kettingbladen waarvan het ontwerp ons toebehoort.”

Daar tegenover staat dat de vintage-beweging van de laatste jaren wel gunstig is voor het bedrijf, omdat ze hier nog kettingbladen kunnen aanbieden die voldoen aan oude standaarden, denk maar aan de standaard met zes armen. Wie zei er ook alweer dat die stortvloed aan standaarden een recent probleem is?

We mogen de bidons niet vergeten!

Minder geweten is het feit dat we de uitvinding van de bidon met een dop te danken hebben aan Spécialités TA en Georges Navet …

Deze bidons stonden een hele tijd in voor het grote succes van het bedrijf, zeker ten tijde dat Spécialités TA de officiële leverancier was van de Ronde van Frankrijk en over een licentie met Coca Cola beschikte.

Heden ten dage is de productie kleiner, maar toch neemt ze nog een zekere ruimte in in de werkplaats. Hier zie je de machines met daarin de mallen voor de onderdelen.

Van de bidon tot de dop … alles wordt in huis gemaakt.

Andere machines houden zich dan weer bezig met het assembleren van de onderdelen en met het aanbrengen van de opschriften. Personalisatie is trouwens ook hier één van de sterke punten van het huis en heel wat clubs doen dan ook een beroep op de diensten van Spécialités TA om bidons in hun clubkleuren te ontwerpen.

En ook in deze afdeling is er een link met het aluminium, want Spécialités TA produceert ook bidonhouders, zoals bijvoorbeeld dit model waarbij je de drinkbus er zijdelings uitneemt. Daarmee is de cirkel rond!

De laatste stap is de verzending, waarvoor Florence Demay-Moncourtois instaat. Zij voegt nog de laatste kleine onderdelen toe (zoals hier enkele bouten om het opspringen van de ketting te voorkomen) aan de verpakking.

Zo, we verlaten Sissonne na een bijzonder leerzaam bezoek, waardoor we een beter zicht hebben op de productie van kettingbladen. We gaan trouwens niet met lege handen naar huis, want we keren terug met enkele modellen die we aan een test zullen onderwerpen!

Meer info: https://specialites-ta.com

Sinds ons bezoek aan de fabriek van Spécialités TA stelde het merk ook een nieuw crankstel voor waarover je hier meer kan lezen: www.vojomag.nl/news/specialites-arrow-crankstel-licht-aanpasbaar/