Finale Ligure: naar de oorsprong van een mythische bestemming

In 2013 breekt Finale Ligure definitief door op het internationale toneel met de komst van de Enduro World Series. Maar vóór uit te groeien tot een wereldberoemde bestemming, heeft deze Italiaanse stad geduldig zijn faam opgebouwd, gevormd door een groep gepassioneerde bikers. Verre van op zijn lauweren te rusten, heeft Finale onlangs zelfs een nieuwe stap voorwaarts gezet met de lancering van een consortium dat alle spelers in het veld samenbrengt, en de oprichting van een innovatief ecosysteem. Een terugblik op een succesverhaal:

Trails die hun oorsprong vinden in het paleolithicum, een ware slijtageslag, Amerikaanse freeriders die het pad richting flow tonen, een verlaten Amerikaanse legerbasis, diplomatische trailbouwers: zoals we gaan zien, is de MTB-geschiedenis in Finale Ligure er één met veel passie en hoogtepunten!

Om ons mee te nemen in deze tijdreis, kunnen we ons geen betere gids voorstellen dan Enrico Guala, bijgenaamd ‘de enduro paus’ Hij is vooral bekend als één van de vier stichters van de Enduro World Series. De Genuees van 52, die in 1994 Finale Ligure ontdekte, heeft meerdere pijlen op zijn boog. Voormalig MTB-kampioen trial en mecanicien. Daarna eigenaar van een shop, en daarom ook verdeler van de meest prestigieuze merken voor Italië. En ook één van de drijvende krachten achter de SuperEnduro (de Italiaanse Enduro series) en vooral de 24u van Finale, een mythische MTB-uithoudingsrace gecreëerd in 1999.

Het is ook daar, op het wonderlijke Manie-plateau dat uittorent boven de Middellandse Zee en waar de beroemde 24u van Finale al meer dan 20 jaar doorgaat, dat enkele pagina’s zijn geschreven van de MTB-geschiedenis van Finale. De schoonheid van de regio, het klimaat, de natuur en de vele grotten die paleontologische nomaden hebben verleid tijdens hun omzwervingen, hebben gezorgd voor een groot netwerk aan paden … dat enkele duizenden jaren later een ideaal speelterrein blijkt voor mountainbikers! In de jaren ’80 en ’90 was er nog geen sprake van ‘shapen’, enkel genieten van wat er al bestond. “Ik kwam hier met mijn vriendin, vanuit Genua, omdat er paden waren om te mountainbiken”, legt Enrico Guala ons uit. “Het is pas later dat ik heb ontdekt dat deze wegen en paden een erfenis zijn van de 32.000 jaar oude geschiedenis van deze plek!”

De 24u die alles hebben veranderd

Voor Finale, verandert alles in oktober 1999. Na 2 jaar voordien een internationaal XC event te hebben georganiseerd, begrepen ze dat dit niet het juiste publiek was voor hen. Dap publiek was enkel gefocust op de wedstrijd en nadien snel weer weg. Enrico’s baas, die net terug is van de 24u van Moab (USA), besliste om hetzelfde event te organiseren in Finale, gezien dit format toch meer aansloot bij hun visie dan het XC-gebeuren. Het idee was vooral om de regio met al zijn troeven te promoten door middel van evenementen, en de mensen daarna terug te kunnen ontvangen buiten de races. Maar Enrico en zijn bende zagen alles nog net iets groter …

Hetzelfde weekend nog organiseren ze dus de 24u van Finale (672 deelnemers in teams van 4, 8 en 12), wat de deelnemers toelaat om zich buiten de wedstrijd wat te vermaken en de omgeving te ontdekken. Ze verplaatsen voor 3 maanden het mountainbike museum van Crested Butte, en introduceren in de Mountain Bike Hall of Fame enkele Europese figuren uit de dicipline zoals Tim Gould, Paola Pezzo, Thomas Frischknecht en Hans Rey. Maar ook het Parijse Vélo Cross Club met zijn MTB voorlopers, actief in de jaren ’50. Gary Fisher, Joe Breeze, Tom Ritchey, en vele anderen: heel de MTB-scene vindt elkaar dus een weekend lang terug aan de Italiaanse riviera! En Finale Ligure verschijnt voor de eerste keer op de mondiale MTB kaart. “Het was geweldig …”, aldus Enrico Guala.

Van Kranked 2 naar Nato Base

Maar het waren niet alleen de xc-renners die de trip maakten. Ook freeriders zoals Wade Simmons en Brett Tippie waren van de partij en namen er zelfs een deel van Kranked 2 op. “Ze lieten ons een nieuwe manier van rijden zien. We dachten dat wat we hadden al goed was, maar we moesten ook op zoek naar de flow”, legt Enrico uit. “Dus begonnen sommigen andere delen van het gebied te verkennen, en zo ontdekte Fulvio Balbi, de trailbuilder die Finale ‘maakte’, de NATO BASE.” Het moet gezegd worden dat het geluk van de regio Finale Ligure is, om pieken te hebben van soms meer dan 1000 meter hoog op slechts een paar kilometer van de kust. Eén daarvan is de thuisbasis van de nu beroemde NATO BASE, een voormalige Amerikaanse militaire basis die sinds het begin van de jaren negentig is verlaten, en van waaruit nu veel populaire trails vertrekken.

Fulvio, de ‘originele’ shaper, kwam niet uit deze regio, maar hij kwam er voor rotsklimmen en werd op slag verliefd. Zijn handtekening, ook als het gaat om de klimroutes die hij creëert, is flow. “Hij heeft dit in zijn bloed, en dat is ook voelbaar in zijn mountainbike trails”, zegt Enrico Guala. Dit verklaart waarom zijn keuze viel op de hogere gebieden, meer landinwaarts, in plaats van de wat ruigere en rotsachtige aan zee. Maar hoe kwam hij ertoe trails te shapen op zo’n afgelegen plek? “Fulvio deed destijds aan rotsklimmen, mountainbiken, maar ook rallysport. Vrienden van hem gingen daarom kijken naar een rally special die naar Nato Base ging. Om tijd te besparen richting Nato Base namen ze een pad. Na de race, toen ze Fulvio vonden, vertrouwden ze hem dit toe dat ze een pad genomen hebben dat hij waarschijnlijk leuk zou vinden om te mountainbiken! Hij ging kijken, en dat is de trail die we nu H noemen …”

Het is de start van het shapen in het gebied aan de oude basis. Daarna op vele andere gebieden, waar steeds meer trailbuilders aan het werk zijn. En in dit proces is het vooral belangrijk om het terrein en zijn specifieke kenmerken te begrijpen. Want hier is geen mogelijkheid tot het gebruik van machines. Alles gebeurt met de hand, met klein gereedschap. Reden te meer om de contouren, natuurlijke golvingen en de bodem optimaal te benutten. Over het algemeen heeft elke trailbuilder zijn zone, zijn favoriete sector en zelfs zijn stijl van shapen. “Als je nu een nieuwe locatie vindt, probeer je de trailbuilder te kiezen die bij het terrein past”, legt Enrico Guala uit.

Samenleven met eigenaars en jagers

Dan komt een cruciale vraag: hoe zit het met goedkeuringen, de legaliteit van deze trails gecreëerd in de volle natuur, in the middle of nowhere? “Als we een officieel goedkeuringsproces hadden moeten doorlopen, zou het heel moeilijk zijn geweest”, zegt Enrico eerlijk. “Trailbouwers zijn zeer verbonden met het land en de mensen die het land bezitten. Met diplomatie – en een paar flessen wijn – kregen ze recht van doorgang over deze veelal private gronden.”

Bijzonder is dat een pad dat tien jaar bestaat, en waar geen bezwaar tegen werd ingediend, permanent wordt voor ‘algemeen belang’, ook al behoort het nog steeds toe tot de eigenaar. De vraag stellen is dus altijd een beetje delicaat, en soms gebeurt het dat een pad waarvan men denkt dat het op dergelijke landen ligt, eigenlijk eigendom is van iemand anders. “Uiteindelijk is het belangrijk dat de outdoor-industrie lokaal een belangrijke economische meerwaarde heeft. Mensen accepteren daarom steeds gemakkelijker dat het territorium wordt gebruikt voor de lokale economie, omdat er in een gezin altijd wel iemand is die er baat bij heeft”, vervolgt Enrico Guála.

Volgens schattingen vertegenwoordigen outdooractiviteiten zoals onder andere mountainbiken en klimmen tussen de 30 en 40% van de economie van de regio. Het helpt dat deze bijna het hele jaar door kunnen beoefend worden en daarom een ​​perfecte aanvulling vormen op de hete zomermaanden van de Italiaanse badplaats. Het is daarom moeilijk voor de autoriteiten om zich te verzetten tegen de ontwikkeling van het mountainbike-aanbod! Ook met de jagers moest er een samenwerking zijn. “We zeiden, luister jagers, laten we samenwerken”, vertelt Enrico. “Als we de wegen onderhouden, vertel ons dan wat jullie nodig hebben en wij vertellen jullie wat wij nodig hebben. En als het jachtseizoen is, vertel ons waar jullie gaan jagen en dan rijden we daar niet. En dat werkt heel goed! De ‘verboden’ specials worden dus eenvoudigweg de dag voor de jachtdagen aangekondigd via de officiële distributiekanalen (sociale netwerken, enz.). Omdat het gebied enorm is en tot op heden meer dan 150 officiële trails telt, is het altijd mogelijk om terug te vallen op sectoren waar men op dat moment niet jaagt. Bovendien hebben we bepaalde trails gecreëerd op plekken waarvan we weten dat de jagers er nooit komen …”

Na het succes, de structurering

De komst van de Enduro World Series in Finale Ligure in de herfst van 2013 bezegelde definitief het lot van de Italiaanse stad, die van de ene op de andere dag volledig in de schijnwerpers stond. Het is nu een van de meest populaire bestemmingen ter wereld voor mountainbikers, die elk jaar van de Dolce Vita komen proeven, dat bestaat uit trails om van te dromen, stranden, ijs, pasta en pizza … Maar na enkele decennia van ontwikkeling werd het tijd om dit alles een beetje te structureren. Niet alleen qua onderhoud van de paden, maar ook de promotie van de bestemming (die niet in handen van particulieren mag blijven) om competitief te blijven in de outdoormarkt.

Zo ontstond onlangs het consortium ‘Finale Outdoor Region’, dat onder één vlag en in dezelfde structuur de verschillende spelers op het terrein verenigt: gemeenten, hoteliers, trailbouwers, gidsen, shuttlediensten, verschillende handelszaken, enz. Met als belangrijkste doelstellingen de bescherming van het grondgebied en een gecoördineerde communicatie. En met een centraal gelegen ​​infopunt – de Finale Outdoor Base – gelegen in Finalborgo en omgeven door grote ruimtes om de fietsers, gidsen en shuttle services in de best mogelijke omstandigheden te ontvangen.

Meer dan alleen maar Finale Ligure

Vanwege het voor de hand liggende merkimago en de populariteit werd ‘Finale’ in de naam van het gebied behouden, maar het betreft hier een gebied dat groter is dan enkel en alleen maar de gemeente Finale Ligure. Veel nabije gemeenten hebben zich bij dit avontuur aangesloten. Als het gaat om mountainbike trails, zijn verschillende sectoren in volle ontwikkeling, en willen ze mee profiteren van de uitstraling van Finale.

Mallare, relatief geïsoleerd landinwaarts, biedt bijvoorbeeld een heel mooi netwerk aan van vrij recente trails, terwijl Pietra Ligure, gelegen aan de kust 5 kilometer ten westen van Finale, in de voetsporen treedt van zijn illustere buurman. In 2020 werd in Pietra Ligure een manche van de EWS georganiseerd en het dorp zet vooral in op e-bikers – met speciaal voor hen ontwikkelde trails – omdat de steile flanken rondom niet altijd even gemakkelijk toegankelijk zijn voor shuttles.

De FOR You Card, een gedurfde en innovatieve gok

Naast merchandising (T-shirts, bidons, badhanddoeken, enz.) heeft Finale Outdoor Region ook een nieuw systeem opgezet om de outdoorsector te financieren, en dat op termijn financieel onafhankelijk zal zijn: de “FOR You Card” (FOR voor Finale Outdoor Region). Een soort klantenkaart waar Enrico en zijn acolieten al meer dan 10 jaar aan dachten. Het principe is zowel eenvoudig als doordacht. De mountainbiker die in Finale komt rijden, wordt uitgenodigd om de kaart in kwestie te kopen. Deze wordt verkocht voor 10 euro en is één kalenderjaar geldig (de kaart die in de loop van 2021 gelanceerd werd, is gedateerd op 2022 en is daarom het hele volgende jaar geldig). De investering betaalt zich vanaf het begin voor een groot deel terug, aangezien je de officiële kaart van de trails ontvangt ter waarde van 7 euro (die elk jaar wordt bijgewerkt met nieuwe routes).

Verder, en dit maakt het nog interessanter, wordt van elke transactie die wordt uitgevoerd in een partnerbedrijf (shuttleservice, gids, café, winkel, accommodatie, enz.) een klein percentage van het bedrag doorbetaald aan het consortium. Dit wordt onder andere gebruikt om de aanleg en het onderhoud van de trails te financieren. De gebruiker daarentegen verzamelt punten tijdens zijn aankopen en kan dan profiteren van kortingsbonnen die in bepaalde partnerbedrijven kunnen worden gebruikt. Een unieke QR-code die op de kaart is afgedrukt, geeft toegang tot je online account waar alle transacties, punten en coupons worden vermeld. Kortom, iedereen heeft hier baat bij! En nu de operationele strategie is gecentraliseerd, zijn er al andere vormen van ontwikkeling aan de gang. Te beginnen met de ontwikkeling van trails die gemakkelijker toegankelijk zijn, geschikt voor beginners en de kleinere wielen van kinderfietsen. Ook wordt er gekeken naar een gravel-aanbod, de discipline floreert en aan brede paden ontbreekt het zeker niet in de omgeving.

Na decennia van groei is mountainbiken in Finale Ligure ondertussen volwassen geworden. Met zijn nieuwe innovatieve ecosysteem wil Finale Outdoor Region de toekomst van Finale en zijn regio schrijven en ook andere mountainbikebestemmingen over de hele wereld inspireren …

Meer info via www.finaleoutdoor.com