Flashback | Specialized Stumpjumper Serie 1, 1982: de fiets waar alles mee begon

Het verhaal van Specialized begon een halve eeuw geleden, in 1974. Niet met de productie van fietsen, maar door de import van Europese onderdelen naar de Verenigde Staten, zoals oprichter Mike Sinyard ons iets eerder dit jaar vertelde tijdens ons bezoek aan het hoofdkantoor van het merk in Morgan Hill. Vanaf 1976 begon Specialized met de productie van zijn eigen onderdelen (om te beginnen banden) en vanaf 1981 bracht het merk zijn eerste fietsen uit: de Sequoia, een ‘toerfiets’ en de Allez, een racefiets. Het mountainbike-verhaal begon eind 1981, met de jaargang van 1982.

Mike Sinyard blikt met ons terug naar het ontstaan ​​van het Stumpjumper-project: “Destijds waren er als productiefietsen alleen low-end ‘touring’- of ‘cruiser’-types te verkrijgen, die niet sterk genoeg of geschikt waren voor offroad gebruik, of custom bikes gemaakt door getalenteerde maar dure vakmensen en gereserveerd voor een klein aantal klanten. Met de Stumpjumper wilden we een all-terrain fiets van echte kwaliteit aanbieden, met goede buizen, goede geometrie en alles tegen een meer betaalbare prijs.”

Met een prijs van $ 750, bijna de helft van de prijs van een Ritchey, Potts of Breezer uit die tijd, verkoopt hij als warme broodjes. De allereerste serie fietsen die eind 1981 (in oktober) werd geproduceerd en iets later in de VS arriveerde, werd binnen enkele weken verkocht, met name na de deelname van Mike Sinyard aan een vakbeurs.

Het succes van de Stumpjumper gaat hand in hand met de hausse die het mountainbiken begin jaren tachtig doormaakt. De cijfers spreken voor zich: van een paar enthousiaste beoefenaars in Californië eind jaren zeventig explodeerde de verkoop letterlijk, gaande van ongeveer tien fietsen in 1978 tot een paar honderd in 1980 tot ongeveer 5.000 in 1982 (inclusief 500 Stumpjumpers) en zelfs 50.000 in 1983 … Op dat moment moest de sport nog aan zijn mondiale verovering beginnen, maar eens dat een feit, ging de verkoop helemaal door het dak naar honderdduizenden fietsen, en vervolgens miljoenen.

De fiets die dit artikel illustreert heeft het serienummer T2C00481, dat wil zeggen dat hij deel uitmaakt van de beroemde eerste serie TIG-gelaste frames (de volgende serie, geproduceerd vanaf 1983, zijn gemonteerd met gelaste fittingen en zijn aanzienlijk minder zeldzaam), maar uit het tweede deel van de productie, gelanceerd vanaf maart 1982.

De letter ‘T’ in het serienummer verwijst naar de fabriek die het frame produceerde en het cijfer ‘2’ naar het productiejaar 1982 (de allereerste modellen ‘1.1’ beginnen met T1 voor 1981, en de versies met fittingen die vanaf de zomer van 1982 zijn geproduceerd hebben een serienummer dat begint met een M, wat aangeeft dat ze uit een andere fabriek kwamen). De letter ‘C’ verwijst naar de productiemaand; hier de maand maart, de eerste productiemaand van de Stumpjumper in 1982. En dit is het 481ste frame dat in maart werd geproduceerd. Uiteindelijk kunnen we dus concluderen dat dit model min of meer tot de eerste 1000 geproduceerde Specialized-mountainbikes behoort. Als we het belang van het merk vandaag de dag kennen en de miljoenen mountainbikes die het heeft verkocht, begrijpen we het historische belang van deze fiets!

Dit kostbare en zeldzame stuk maakt al twee jaar deel uit van de Vojo-collectie. Hoeveel fietsen hebben de tand des tijds overleefd? Moeilijk te zeggen, maar dit exemplaar verkeert in een opmerkelijke goede staat en is één van de zeldzame exemplaren op Europese bodem.

Tussen de series ‘1.1’ en ‘1.2’, waarvan de fiets die dit artikel illustreert een van de eerste voorbeelden is, zijn de frames en uitrusting identiek, met uitzondering van de vorkkroon die een beetje is geëvolueerd. Maar wat nog meer opvalt tussen deze twee eerste modellen, is het gewijzigde Specialized-logo naar wat we de dag van vandaag nog steeds kennen. Merk ook op dat er vanaf de productie van 1982 twee kleuren werden aangeboden: blauw en grijs/beige.

Op de linker liggende achtervork van de fiets zien we een naam: die van Tim Neenan. Als vakman-framebouwer, gevestigd in de buurt van Santa Cruz, was hij degene die de eerste prototypes ontwierp en vervaardigde van wat de Stumpjumper zou worden. Hij had al met Mike Sinyard samengewerkt aan de eerste Specialized racefiets die een jaar eerder werd uitgebracht, en hij was het die hem ervan overtuigde hetzelfde te proberen in het mountainbiken.

Hij was ook degene die ervoor zorgde dat de fiets in Japan in productie werd genomen, wat geen gemakkelijke taak was omdat, ondanks de ervaring van Aziatische lassers in de productie van BMX- en racefietsen, alles nog moest worden uitgevonden voor het mountainbiken. Het is daarom onmogelijk om over de Stumpjumper te praten zonder zijn naam te noemen!

Naast het frame komt ook de aandrijving uit Japan met een achterderailleur, cassette en 3×5 speed shifters van Suntour. Ook hier moest Neenan veel kleine problemen oplossen om de eerste productie-mountainbike perfect te laten werken. Bedenk dat er destijds niet echt specifieke componenten waren en dat bij de assemblages van individueel geproduceerde custom bikes vaak ambachtelijk aangepaste onderdelen werden gebruikt.

Tijdens zijn introductie in de MTB Hall of Fame legde Neenan uit: “Ik herinner me dat we een probleem hadden met de interferentie tussen de Suntour-schakelhendel en de Tomaselli-remhendel. Dat werd in Japan opgelost met een kleine tekening van een nieuwe klem voor de shifter, die getekend werd in het kantoor van de president van Suntour zelf, die onmiddellijk de productie lanceerde.”

Voor de rest merken we ook de aanwezigheid op van diverse Europese onderdelen, zoals de bekende Tomaselli-remhendels uit de motorwereld. Daarnaast zien we een Specialites TA-crankstel – een merk dat door Specialized in de VS is geïmporteerd (en dat ook de keuze voor de naam van het merk door Mike Sinyard heeft beïnvloed), een Laprade-zadelpen en Mafac-remmen uit het veldrijden.

Bij gebrek aan specifieke onderdelen drukt ook het BMX’en zijn stempel op bepaalde onderdelen van de Stumpjumper, zoals bijvoorbeeld de ‘golfclub’-stuurpen, de pedalen of de 36-gaats Suzue-naven.

Ze zijn hier door Wheelsmith gevlochten met DT Swiss-spaken op Japanse Araya-velgen van 26 inch, waarvan de grote breedte doet denken aan wat we op hedendaagse mountainbikes aantreffen, na een periode waarin te veel naar het gewicht werd gekeken en te smalle velgen en banden werden gebruikt.  

Zelfs de banden dragen de naam Stumpjumper. Hun ontwerp is basic, met vierkante motorcrossachtige noppen, maar hun grote doorsnede van 2,125″ maakte het mogelijk om een ​​prachtige ronding aan te bieden, synoniem voor comfort en meer dan voldoende grip. Deze band werd in kleine series geproduceerd en moest al snel ruimte maken voor het Ground Control-gamma (de eerste band met een specifiek MTB-ontwerp). Hij behoort tot de zeldzaamste, duurste en moeilijkste onderdelen die voor deze fiets te vinden zijn.

Gezien het succes van de eerste Stumpjumper plande Specialized in 1983 onmiddellijk een tweede serie, dit keer in enkele duizenden exemplaren. Hij is te herkennen aan de buizen met gelaste fittingen en enkele details bij de onderdelen (met name de cockpit). In 1984 schakelde hij over op Tange Prestige-buizen, in 1991 werd hij uitgerust met een telescopische voorvork, in 1993 stapte hij over op M2-aluminium, in 1995 werd hij verkrijgbaar als full suspension en in 2024 werd de geschiedenis verder geschreven met de release van de … 15de generatie (zie onze volledige test: Test nieuw | Specialized Stumpjumper 15: zijn spel verbeteren). Onze kleine teen zegt ons dat het daarmee nog niet gedaan is!

Hoe rijdt de Stumpjumper 1, nu 42 jaar later?

Ondanks de zeldzaamheid van de fiets en zijn hoge leeftijd konden we er niet aan weerstaan ​​om enkele rondjes te rijden aan het stuur van deze Specialized Stumpjumper uit 1982! Ondanks zijn gewicht van 15 kg weet hij best goed te accelereren en doet deze voorvader het behoorlijk goed bergop.

Zittend op het zadel nodigt hij eerder uit om rustig te rijden, maar als je op de pedalen gaat staan, schiet hij wel vooruit. Met dank aan de kleine 26 inch wielen!

Ondanks het platte stuur waarmee ons testmodel is uitgerust (het enige onderdeel dat niet origineel is aan onze fiets, naast de achterband) dat aanzienlijk lager is dan het originele stuur, is de zitpositie comfortabel. Het stalen frame filtert kleine schokken behoorlijk goed, en de grote banden zorgen bovendien voor behoorlijk wat comfort.

Bergaf zorgt de wielbasis op grote brede wegen voor het nodige vertrouwen, net als de balhoofdhoek van 65°. Al snel laten we ons gaan … maar het is opletten, want de remmen beschikken niet over de bijtende remkracht die we vandaag kennen, ondanks dat we de enorme Tomaselli-handvatten met beide handen dichtknijpen!

In krappe bochten is het erg moeilijk om hem te draaien en het vrij hoge frame maakt het lastig om achter het zadel te gaan hangen. We hebben het niet eens met jullie over onze poging om een ​​kleine rock garden te passeren op een hedendaags XC-circuit … We zagen ons leven voor onze ogen flitsen en we besloten wijselijk een einde te maken aan deze poging, uit angst schade te berokkenen aan de fiets en de berijder!

De kans krijgen om weer op zo’n oude mountainbike te stappen blijft desalniettemin een unieke ervaring die het verdient om meegemaakt te worden. Al was het maar om alle vooruitgang en ontwikkelingen die sindsdien zijn geboekt (tot ons grootste plezier) beter te kunnen waarderen. En om, zonder nostalgie maar met respect en nieuwsgierigheid, de unieke sensaties te waarderen die een van de eerste mountainbikes op de markt wist te bieden.

Referentie:

• Het verhaal van Tim Neenan: https://mmbhof.org/tim_neenan/