Ontdekking | Priorat: rijden tussen de wijngaarden

Je kent Salou, met zijn massatoerisme, hoogbouw en overvolle stranden? Is dat net alles wat je liever ontwijkt? Dan neemt Vojo je graag een paar kilometer dieper mee het binnenland in, om de prachtige Spaanse wijnstreek Priorat te ontdekken. Singletracks, adembenemende landschappen, authentieke dorpjes: deze plek is onbekend maar niet lang meer onbemind!

Voor wie het zich allemaal kan (en wil) herinneren: “Hete Kussen uit Salou” was een televisiereeks die het uitgaans- en liefdesleven in Salou nauwlettend volgde en ook vastlegde voor het grote publiek. Eerst werd de serie in België uitgezonden en een jaar later kocht RTL4 de rechten voor Nederland. Deze serie zette Salou op de kaart als de nummer één vakantiebestemming voor jongeren. Op slechts enkele kilometers afstand ligt echter een veel minder bekende streek: de Priorat.

We kregen deze tip ingefluisterd door Vincent Gugliemi, een Belg van begin de veertig die recent het mountainbiken herontdekte en heel snel zijn passie in de breedste zin wilde delen met anderen. Als kind bracht hij met z’n familie veel tijd door in deze streek, in een kleine vakantieflat waarin ze al hun spaarcenten hadden gestoken. Het is dan ook niet meer dan logisch dat de link werd gelegd tussen zijn passie voor mountainbiken en de streek van Priorat. Hij wilde deze zelf per fiets verkennen en ook aan anderen de kans geven deze te ontdekken. Om die reden richtte hij “Evasion VTT” op waarmee hij mountainbiketochten aanbiedt in combinatie met wijnproeven en gastronomie.

Hoewel hij het gebied al lang kent, wilde Vincent graag werken met twee plaatselijke gidsen, David en Monica. Ook zij zijn gepassioneerd door deze streek die ze graag delen met andere avonturiers. Aangezien dit ook voor hen nieuw is, zochten ze nog een proefkonijn om hun reizen en ontdekkingstochten te testen die ze dit voorjaar zullen aanbieden.

En hoe kan je nee zeggen tegen zoveel passie en zo’n verleidelijk programma? We werden niet teleurgesteld. Hier is ons verslag.

Dag 1: Falset en de mijnen van Bellmunt

De regio Priorat ligt tussen de 200 en 700 meter boven de zeespiegel en heeft de vorm van een groot hoefijzer, met rondom een muur van kliffen en kleine bergen. Hoewel de kust zelfs putje winter baadt in de zon, hangt er ‘s ochtends regelmatig mist in de valleien van de Priorat-regio. En dat houdt de spanning erin, totdat de eerste majestueuze landschappen zich aan ons openbaren.

We ontmoeten elkaar in Falset, de hoofdstad van Priorat, waar onze gidsen David en Monica wonen. Ze spreken, naast Spaans natuurlijk, alleen een beetje Engels. En toch is er dankzij hun glimlach, hun gebaren en hun expressieve gezichten onmiddellijk een goed contact. En indien nodig kan Vincent steeds voor ons tolken.

We zijn hier in het autonome Catalonië en de plaatselijke bevolking is erg trots op hun identiteit. Overal in de steden en dorpen zie je Catalaanse vlaggen, zelfs op de fietsen van onze gidsen!

De Priorat-streek is in volle ontwikkeling maar kent gelukkig geen massatoerisme. Hier ligt de nadruk op natuurlijk en duurzaam toerisme. En doordat hier ook een belangrijke plaats voor sporttoerisme is voorzien, worden klimmen, wandelen en mountainbiken een steeds belangrijker onderdeel van het plaatselijke ecosysteem.

De heropleving van de Priorat is ook te danken aan de gastronomie en de wijngaarden. Maar de streek werd aan het eind van de 19de eeuw geteisterd door de druifluis (Phylloxera) en heeft bijna een eeuw lang een uiterst moeilijke periode doorgemaakt, met een grote uittocht van het platteland. Dankzij de vastberadenheid van enkele producenten en de oprichting van coöperaties die de kwaliteit van de producten boven de kwantiteit stellen, is de Priorat geleidelijk uitgegroeid tot een van de meest prestigieuze wijnbouwgebieden van Spanje. Het is ook het enige wijngebied in Spanje, samen met Rioja, dat een gecontroleerde oorsprongsbenaming heeft (het equivalent van de Franse AOC).

Diep in de winter slapen de wijnstokken en liggen de activiteiten op de wijngaard stil. Maar zelfs verdord door de kou dragen de wijnranken, die het landschap bedekken, bij tot de mysterieuze en bijna magische sfeer van deze mistige eerste ochtend.

Aangezien de mist ons uitzicht belemmert en de kou nog door onze kleren bijt, zoeken we eerst nog even de ondergrondse warmte op om een andere plaatselijke schat te ontdekken die de Priorat in de moeilijke tijden overeind heeft gehouden: lood. Bellmunt was het epicentrum van deze industrie en de mijn naast het oude arbeidersdorp werd omgebouwd tot een museum.

Hoewel lood vanwege de gezondheidsrisico’s veel aan belang heeft verloren, heeft dit overvloedig aanwezige en gemakkelijk te bewerken metaal deze regio economisch veel gebracht, in een tijd dat de landbouw in een crisis verkeerde. Lood zorgde er ook voor dat sommige dorpen, zoals Bellmunt, zich ontwikkelden tot steden met ook landbouw- en wijncoöperaties, waarvan velen vandaag nog actief zijn.

Uitzonderlijk aan de mijn van Bellmunt, die sinds de jaren 70 gesloten is, is dat je er de mijngangen nog kan bezoeken. Geen betere manier om een idee te krijgen van het dagelijkse leven van de arbeiders die hier vroeger werkten, en de manier waarop het looderts werd gewonnen. En al zak je maar af tot een diepte van ongeveer 30 meter, de hitte is al duidelijk voelbaar in de galerijen die kunnen worden bezocht. We kunnen ons nauwelijks voorstellen hoe het was voor de mijnwerkers die vroeger aders ontgonnen tot 1500 meter diep!

Wanneer we vertrekken, is de mist opgetrokken en wordt het landschap eindelijk onthuld. Wow!

Het intense blauw van de lucht, de rood-oranje tinten van de natte wijnbladeren die glinsteren in de zon, de grijs-okerachtige bodem en het groen van de bomen: het is een ware kleurenexplosie die ons naar adem doet happen en ons onmiddellijk verliefd doet worden op deze streek.

Het mountainbiken speelde zich tot hiertoe vooral af op brede paden. Maar eigenlijk vonden we dit niet zo erg omdat we op die manier ten volle konden profiteren van de prachtige omgeving.

Maar maak je vooral geen zorgen, er zijn ook meer dan genoeg singletracks in de buurt!

Nadat we de wijngaarden achter ons hebben gelaten, trekken we het bos in waar we op de flank van een berg enkele prachtige speelse en kronkelende paadjes mogen beklimmen …
… om daarna deze eerste rit af te sluiten met een zeer ruwe rotsachtige afdaling zoals we ze graag hebben in het Zuiden!

De rit zit erop voor vandaag … want we hebben nog andere grote schatten van de streek te ontdekken: de gastronomie en de wijn. In het restaurant “El Celler de l’Aspic” worden we verwend met gerechten waarin lokale ingrediënten zoals champignons, eend, peren en kweeperen heerlijk tot hun recht komen.

Er wordt laat gegeten in Spanje en aangezien onze fietstocht tot in de late namiddag was uitgelopen, is het al donker als we bij de coöperatieve wijnkelder van Falset aankomen om enkele plaatselijke producten te proeven. En er is meer dan enkel wijn ….

Het meest typische product hier is namelijk “Vermut 1912”, een traditionele vermout waarvan het geheime recept een infusie van kruiden omvat en een rijping in houten vaten van meer dan 100 jaar oud. Onze smaakreceptoren worden overdonderd door het samenspel van specerijen en kruiden die overal in de mond botsen en je letterlijk sprakeloos achterlaten.

We hadden nog uren kunnen blijven om te luisteren naar onze gepassioneerde gastheer en te proeven van alle wijnen in de kelder, maar op een gegeven moment moet de ratio het wel overnemen. Er wachten ons immers nog vele uren in het zadel en talloze mooie zaken te ontdekken. Hoe dan ook, de toon is gezet en na deze eerste dag zijn wij al heel enthousiast geworden.

Dag 2: de kliffen van Siurana

Het is nog vroeg maar vandaag schijnt de zon al en zal ze ons van de eerste tot de laatste pedaalomwenteling vergezellen.

We starten in het dorpje Cornudella De Monsant, waar we de auto’s hebben achtergelaten, met een pittige klim van bijna een uur naar het dorp Prades, gelegen op een van de hoogvlakten die aan de Priorat grenzen. Opnieuw worden we beloond door de landschappen die steeds mooier worden naarmate we klimmen.

In Prades maken we van de gelegenheid gebruik om op het prachtige dorpsplein een koffie te drinken … en een “bocadillo” te eten, wat letterlijk een “klein stukje” betekent. Deze Spaanse boterham wordt gevuld met eenvoudige maar lekkere dingen (tomaten, eieren, vleeswaren, …) en zou ons voldoende energie moeten leveren voor het tweede deel van onze tocht.

De rit naar het kleine dorpje Siurana start met wat klimwerk en je weet, waar geklommen wordt …

… volgen er schitterende afdalingen op een rotspad dat weliswaar breed is maar ook zeer gevarieerd.

We tonen graag nog enkele beelden, want de afdaling was echt te goed!

En op het einde, weet je wat? Ja, je hebt het begrepen als je de foto ziet: opnieuw een fantastisch uitzicht.

Het kleine dorpje Siurana is genesteld op een rotsachtige uitloper en wordt omgeven door kliffen, dit is een absoluut uitzonderlijke omgeving. Deze plek is blijkbaar al wereldberoemd onder klimmers, maar wordt ook steeds meer een hot spot voor wandelaars en mountainbikers.

Nog maar twintig jaar geleden was Siurana op sterven na dood en bijna volledig verlaten. Nu herleeft dit dorp dankzij het toerisme. En dat snap je onmiddellijk als je de omgeving hebt gezien. De oude rotsformaties hebben veel charme, maar bovenal ontdek je op elke hoek nieuwe adembenemende uitzichten.

Het spectaculairste uitzicht is dat op de Siurana-dam, die zowel als waterreserve als voor de elektriciteitsproductie dient. Het waterpeil in de stuwdam is laag voor de winter, aangezien de regio de laatste tijd verschillende opeenvolgende perioden van droogte heeft gekend.

Natuurlijk is er ook een legende in Siurana! En die gaat zo: “Siurana was het laatste bolwerk van moslimverzet in het gebied dat nu Catalonië heet. Na de val van Tortosa en Miravet bleef Siurana zich verzetten. De rotsen van La Gritella en zijn belangrijke kasteel sneden de doorgang af en maakten de plaats bijna ontoegankelijk. Terwijl het leger tijdens een bloedige strijd de burcht dreigt te verliezen, knijpt de mooie dochter (Abdelazia) van de gouverneur – die op dat moment over het bergdorp regeert – er stiekem met haar paard tussenuit. Helaas wordt haar vlucht opgemerkt door Spaanse soldaten. Na een wilde achtervolging drijven de mannen Abdelazia in het nauw op het klif achter het kasteel. Uit angst voor verkrachting ziet ze geen andere uitweg dan in de diepte te springen. Ze blinddoekt haar paard in de hoop dat het niet zou weigeren de afgrond in te springen. Maar kennelijk voelt het dier instinctief gevaar en voor de afsprong zet het zijn hoeven zo krachtig in de grond, dat de afdruk ervan met een beetje fantasie nog steeds zichtbaar is”.

Wij kiezen een andere, minder riskante, weg naar beneden. Hoewel!

De singletrack die ons terugbrengt naar Cornudella is nogal heftig.

Minder ervaren bikers kiezen beter voor de alternatieve paden maar voor liefhebbers van techniek, rotsige trailpassages en haarspeldbochten, is dit een absolute must! En met een goede XC-fiets kan je hier alles aan … wel het liefst met een dropper post toch.

We voelen het einde van de rit naderen, met de zon die in deze late namiddag al wat begint te zakken. We hebben niet heel veel kilometers gereden (ongeveer 30), maar het was behoorlijk technisch en we zijn natuurlijk ook een aantal keer gestopt.

En net als de dag ervoor, is het nog niet voorbij! Want mountainbiken is maar een deel van het plezier, en er staat ons een nieuwe degustatie te wachten. Deze keer geen coöperatieve wijnmakerij, maar een onafhankelijke producent: het huis Alvarez Duran, waarvan de eigenaar niemand minder is dan de huidige president van de beschermde herkomstbenaming “Priorat”.

Als we aankomen, schijnen de laatste zonnestralen op het door wijngaarden omgeven dorpje Porrera, waar het landgoed van Alvarez Duran zich bevindt.

De “maître de chai” (letterlijk vertaald de keldermeester, de persoon die op een wijngoed is belast met de wijnbereiding en het toezicht op de wijnen die liggen te rijpen) neemt ons mee naar het hart van de wijngaarden van het domein. Hij laat ons van dichtbij kennismaken met de bodem, die uit een bijzondere samenstelling van leisteen met ijzererts en kwarts bestaat. We zien voornamelijk de druivenrassen Grenache (Garnacha) en Carignan (Cariñena) en ook enkele oude wijnstokken die weinig opbrengen. Er is ook wat Cabernet Sauvignon, Syrah en Merlot.

Hoewel de streek vooral bekend is om zijn rode wijnen, tovert onze gastheer een fles fluweelzachte witte wijn tevoorschijn. De rijke maar niet te zware aroma’s doen samen met de verfrissende citrustonen onze tijd hier voorbijvliegen …

We delen en proeven nog wat andere wijnen van het domein en genieten daarbij van wat kazen, olijven, hazelnoten en amandelen (andere lokale rijkdommen). Maar ook vandaag houden we het redelijk, want er staat nog een laatste ontdekkingsdag op het programma.

Dag 3: de trap van God

Op dag 3 zijn we in het hart van het natuurpark Serra de Monsant beland, bij het klooster “Cartoixa d’Escaladei”. We kunnen niet aan onze rit beginnen zonder eerst deze unieke plaats te bezoeken. Dit klooster uit de 12de eeuw was namelijk de eerste nederzetting van Kartuizer monniken buiten Frankrijk.

Na meer dan een eeuw van verval, werd gestart met de renovaties van het klooster. Er is nog werk aan de winkel, maar het loont nu al zeker een bezoek.

Het klooster had bijna zeven eeuwen lang een enorme politieke en economische macht in de regio, voordat de nasleep van de liberale revolutie een einde maakte aan de activiteiten en de gronden werden opgeëist.

Het klooster ontleent zijn naam aan een legende. Er wordt verteld dat toen koning Alfonso de Kuise besloot land aan de Kartuizerorde te geven om er een klooster te bouwen en “La Grande Chartreuse” vervolgens monniken stuurde om de meest geschikte plaats te zoeken, zij een herder ontmoetten die hen vertelde dat hij in een droom engelen naar de hemel had zien opstijgen via trappen aan de kliffen. De monniken interpreteerden dit als een teken van God en besloten het kartuizerklooster van “Escaladei” te bouwen, wat letterlijk “Trap van God” betekent.

Deze “Trap van God” zal ook dienen als leidraad voor onze dagtocht in het Serra de Monsant natuurpark.

Op het menu staat vandaag als voorgerecht opnieuw een lange klim in de richting van het dorp La Morera de Montsant. Als hoofdgerecht wordt ons een afdaling naar het klooster geserveerd via een aantal paden die alleen David en Monica kennen.

De klim is lang en onregelmatig, met een aantal rustigere passages, maar ook enkele stukken met duizelingwekkende percentages.

De nood aan een pauze én een traditionele bocadillo is groter dan ooit en we nemen even de tijd om onze reserves aan te vullen.

Op de top genieten we van het uitzicht op de indrukwekkende rotswanden van Serra.

Aangekomen in La Morera is het uitzicht echt indrukwekkend!

De wolken die nog steeds een deel van de vallei bedekken, vallen letterlijk als een waterval uit de Priorat. Een prachtig schouwspel van de natuur!

Met onze ogen nog wijd open, zetten we de afdaling in, met het idee om ook hier optimaal van te genieten.

En David en Monica hebben niet gelogen! Van bij het begin stuurt de afdaling ons over oude paden die bedekt zijn met witte stenen waarop de zon weerkaatst.

Dan volgt een gemoedelijker stuk in het bos op wat meer natuurlijke paden, maar nog altijd goed te doen met een mountainbike.

De granieten ondergrond biedt een perfecte grip. Er zijn wel enkele uitstekende rotsen maar deze zijn vaak wat afgerond, waardoor we kunnen genieten zonder zorgen voor de gevolgen van een eventuele valpartij.

Uiteindelijk komen we aan in een schaduwrijke en vochtige vallei die in groot contrast staat met de dorre landschappen van het begin.

De indruk dat we in één parcours verschillende werelden hebben doorkruist, wordt nog maar eens versterkt als we op het einde van onze trip opnieuw de wijngaarden induiken. Wederom een volledig ander decor.

En raad eens waar we eindigden? Nu, oké, echt moeilijk was het niet! Ja, er is ook een prestigieus wijnhuis in het dorp Scala Dei!

One for the road …

Helaas, het is tijd om afscheid te nemen van deze prachtige regio Priorat. Tot ziens! We komen terug! En we hopen dat we je ook zin hebben gegeven om de Priorat met een bezoekje te vereren. Geloof ons, je zult niet teleurgesteld zijn!

Als je deze streek op zijn best wilt ontdekken en je aangesproken voelt door de combinatie van mountainbike, wijn en gastronomie, dan kan je bij Vincent en zijn bedrijfje “Evasions VTT” een verblijf van 6 dagen en 6 nachten boeken. Zo kan je de plek zelf ontdekken met David en Monica … op een nog uitgebreidere manier dan wij hebben gedaan! De volgende geplande reizen zijn begin april en eind oktober/begin november. Meer info (in het Frans): https://evasionsvtt.be/priorat/

Meer informatie over de regio op de website van de dienst toerisme van de Priorat : https://www.turismepriorat.org/