Presentatie & eerste test | Canyon K.I.S.: een nieuwe technologie, stuurstabilisatie! ⋆ Vojo

Het gebeurt eigenlijk regelmatig dat binnen de fietsbranche er een volledig nieuwe technologie wordt gelanceerd, maar meestal is het vooral een sterk marketing verhaal met een niet onbelangrijke commerciële achtergrond. Canyon brengt met hun K.I.S. technologie daarentegen iets dat, naar onze mening, echt uniek en vernieuwend is. Hun innovatieve stuurstabilisatie, die tot stand is gekomen via een samenwerking met Syntace, verandert op een subtiele en tegelijk ingrijpende manier hoe je met een fiets rijdt. Het concept deed ons tijdens de presentatie in Zuid-Frankrijk diep nadenken over de werking van onze geliefde mountainbike, en op het terrein moesten we onze jarenlange opgebouwde gewoontes voortdurend in vraag stellen, … hier volgen alle details en onze bevindingen!

Het was een ietwat vreemde uitnodiging die we kregen van Canyon. Het was wat vaag, ging niet echt over een nieuwe fiets en tegelijk waren ook Syntace en Liteville betrokken bij de presentatie. Na wat door te vragen, bleek het over een Spectral te gaan. Maar die is nog maar net vernieuwd en heeft met de Spectral 125 ook recent een extra dimensie gekregen … Nu, wij zeggen in principe nooit neen tegen twee dagen te kunnen gaan rijden op de home trails van Fabien Barel in het dorp Blausasc (net boven Nice en Monaco). We waren trouwens in de buurt, want het perskamp was gepland net na de Roc d’Azur in Fréjus.

Op die Roc sijpelde er ondertussen meer informatie in onze mailbox en het ging blijkbaar over een soort stuurbekrachtigings- en stabilisatiesysteem?!? Daarbij rezen er nog veel meer vragen op in ons hoofd. Hoe zou dit kunnen werken? Hydraulisch, mechanisch of de trend volgend van alle nieuwigheden … elektrisch met batterijen? Hebben we eigenlijk wel bekrachtiging nodig? Waarom op een Spectral en waarom niet bijvoorbeeld op een e-bike? Je kunt op zijn minst zeggen dat we ondertussen heel benieuwd waren en uitkeken naar deze niet alledaagse lancering!

Omdat het dus eerder een voorstelling was over een “concept” hadden ze bij Canyon gekozen om ons weg te trekken van de drukte van de Côte d’Azur zelf, en ons op afzondering te laten logeren. We trokken het binnenland in en reden uiteindelijk via een kleine weg omhoog naar het pittoreske dorpje Peillon. Onze chauffeur had hier alle moeite van de wereld om de scherpe haarspeldbochten te nemen, en moest een paar keer terug achteruit. Nogal een geluk dat op alle moderne auto’s er een stuurbekrachtiging staat!

De theorie

Het K.I.S.-systeem staat voor “Keep It Stable” en werd uitgevonden door de eigenaar van Syntace en Liteville. Het doel van K.I.S. is om net als bij auto’s, motoren (en zelfs vliegtuigen) het stuurmechanisme actief te gaan centreren tijdens het rijden en tegelijk te helpen met de kracht nodig om het geheel stabiel te houden in een bocht. In tegenstelling tot systemen die reeds eerder werden uitgeprobeerd, is K.I.S. niet gebaseerd op wrijving of demping. Begint je grijze massa al wat warm te worden?

Dan gaan we nu diep in op de theorie, die ons werd gebracht via een voorstelling die we niet snel zullen vergeten. Denk aan The Big Bang Theory, waar Jo Klieber de rol had van Sheldon Cooper, en wij samen met Fabien Barel de kijkers waren van zijn show. Initieel keken we rond in de ruimte op zoek naar de verborgen camera, daarna pijnigden we onze hersencellen om de dikwijls van de hak op de tak springende gedachtegang te kunnen volgen en vervolgens waren we onder de indruk van het gepassioneerde verhaal van een wetenschapper, die een systeem heeft ontwikkeld dat onderbouwd wordt door onderzoek en reeds diepgaand getoetst werd aan de praktijk.

Bij het besturen van een fiets begint alles met de balhoofdhoek. Die is, zoals je wel weet niet recht (90°), maar zit tegenwoordig ergens tussen de 69° en 63°. De scherpere hoeken vind je vooral op XC fietsen terug, de vlakkere hoeken op enduro/DH machines. Maar de grenzen vervagen steeds meer.

De reden van deze hoek is tweeledig, enerzijds zorgt dit voor stabiliteit en wordt de veelbesproken trailafstand gecreëerd. Dit is de afstand tussen de verlengde lijn van je balhoofdhoek en de loodlijn getrokken vanuit het centrum van je wiel. De offset van je vork speelt dus ook een rol, want die verschuift dat centrum bij een grotere offset naar voor en verkleint dus de trailafstand of bij een kleinere offset (wat nu steeds meer wordt gebruikt) naar achter en vergroot dus de trailafstand – en bijgevolg ook de stabiliteit.

Anderzijds wordt door de balhoofdhoek en de bijhorende trailafstand het contactpunt met de grond “getrokken” over hindernissen. Neem simpelweg – zoals Jo het voor ons deed – een bezem, bevestig op het uiteinde een nagel en doorboor een tennisbal. De bezemsteel is je vork en de hoek de balhoofdhoek, de nagel is je trailafstand, de tennisbal het contactpunt met de grond. De tennisbal wordt voortgetrokken en kan zo over hindernissen heen worden geveegd. Moest die recht op het uiteinde van de bezemsteel zitten (moest er met andere woorden geen trailafstand zijn op je fiets) dan zou de tennisbal zich proberen onder de hindernis in te boren en kom je abrupt tot stilstand in plaats van er overheen te rollen.

Waarom dan een niet steeds vlakkere balhoofdhoek? Opnieuw bestaat het antwoord uit twee delen. Het spreekt voor zichzelf dat een vlakkere balhoofdhoek zorgt voor een langere wielbasis en daar zit een limiet op. Je fiets moet immers gedraaid geraken in krappe bochten.

Maar veel belangrijker is het verschil in hoogte dat je krijgt bij het draaien van het stuur. Hoe vlakker de hoek hoe meer je balhoofd zal zakken – probeer het maar eens op je eigen fiets uit – bij het indraaien en hoe meer die terug zal moeten stijgen als je centreert. Neem daarbij het gewicht en dus de kracht die je zet op je stuur om grip te zoeken met je voorwiel, en dan begrijp je dat dit hoogteverschil, ook gekend als “wheel flop“, energie kost en instabiliteit veroorzaakt.

Dus wat als … je een apparaat ontwikkelt dat helpt bij het centreren en stabiliteit geeft als je indraait?

K.I.S. bestaat uit aangepaste veren, in dit geval twee, die horizontaal naast elkaar geplaatst werden. Er is een bevestigingspunt in het frame en via twee onrekbare banden (uit polymeervezels gemaakt) worden ze verbonden met een klemring rond de stuurbuis. Deze klemring is niet gewoon rond, maar eerder elliptisch van vorm. Op deze manier verkrijg je een ondersteunend en stabiel stuurgedrag dat nooit strak of beperkend aanvoelt, zelfs niet wanneer je door bijzonder scherpe bochten stuurt, met je stuur onder een extreme hoek gedraaid.

De centreerkracht loopt aanvankelijk hoog op – om het stuur gecentreerd te houden – maar de kracht van het systeem voelt quasi gelijk aan wanneer je van 15 tot 50 graden draait.

De integratie door Canyon

Het K.I.S.-systeem werd dus zoals gezegd ontwikkeld door Jo Klieber, de eigenaar van Syntace en Liteville, en werd in eerste instantie door hemzelf en zijn crew uitgebreid getest op de Liteville fietsen. Daarna kwam Canyon in beeld en werd er voor hun Spectral samen verder getest (ook op downhillfietsen) en gefinetuned. De kracht van de veren is belangrijk, alsook de vorm van de klemring. Net als de geometrie, zijn deze uniek voor elk type fiets.

De volgende stap was de integratie. Het spreekt voor zichzelf dat een extern systeem, geschikt om te testen en snel volledig te veranderen, makkelijker kan kapot gaan, meer last heeft van vuil en ook simpelweg visueel niet aantrekkelijk is. Voor hun Spectral ging Canyon dus all the way en werd er gestreefd naar een volledige integratie. Het meest opvallende is de stelschroef op de bovenbuis, waarmee je in tien luttele seconden met een inbussleutel de spanning op de veer kunt regelen. Daarnaast is er ook nog een klein afgedekt bevestigingsboutje linksboven aan het balhoofd en het afdekplaatje vooraan het balhoofd, deze dienen voor de bevestiging en montage van het K.I.S.-systeem.

Je ziet het systeem dus niet (en uit onze praktijktest zal blijken dat je het ook niet hoort en geen enkele wrijving voelt) en het brengt in de huidige versie ook slechts 110-120 gram op de weegschaal. In een later stadium zien ze het bij Canyon zelfs mogelijk om te zakken naar 50-60 gram voor een XC-versie. Maar op dit moment is het enkel op één model van de Spectral, de CF 8, dat je het systeem kunt terugvinden.

De keuze voor de Spectral was snel gemaakt, want het is een uiterst veelzijdige fiets en kan zo een heel breed publiek aanspreken. Tegelijk is het een fiets die betaalbaar is, zeker als je gaat kijken naar de specs. De fiets heeft een volledig carbon frame en is voorzien van een uitstekende uitrusting (Shimano XT, Fox Performance Elite veringen en DT Swiss XM 1700 wielen). Het K.I.S.-systeem zelf verhoogt de prijs met 500 euro ten opzichte van het standaardmodel, maar voor 4999 euro is deze Spectral CF 8 K.I.S. nog steeds heel scherp geprijsd ten op zichte van de concurrentie én is hij daarbovenop dus uitgerust met deze nieuwe technologie.

Indien je deze dikke boterham aan theorie moeilijk kon volgen, raden we aan om nadat je onze ervaringen op het terrein hebt gelezen, nog eens door de hierbovenstaande tekst te gaan.

De terreintest

Canyon had voor ons een Spectral op maat klaargezet. Er werden ons leuke en naar het einde toe ook heel uitdagende trails beloofd, allemaal begeleid door Fabien Barel en Dimitri Tordo.

Er werd ons aangeraden om te starten in de middelste stand (op 50%) en hiermee op zijn minst 40 minuten mee te rijden, vooraleer we gingen aanpassen. De eerste indrukken op de parking zijn subtiel. De fiets lijkt zich inderdaad sneller te centreren, maar er is geen echte weerstand als we scherp en stevig indraaien.

Vervolgens rijden we via een asfaltklim bergop en ook hier zijn de sensaties beperkt. We merken wel dat het een stuk makkelijker is om zonder handen te rijden. We beginnen te twijfelen om nu reeds het K.I.S.-systeem harder aan te spannen, maar we volgen de richtlijnen en veranderen niks. We duiken de eerste trail in, waar we niet heel hard gaan maar we wel precies moeten sturen om veilig doorheen te stenen te laveren en …

… nu is er een wereld van verschil. We hebben totaal niet meer de gewoonlijke rij-indrukken en feedback van onze fiets. We kennen de Spectral, de vering is goed afgesteld, de bandendruk staat goed, maar toch rijden we onzeker en twijfelachtig. Naar het einde toe van de trail komen er redelijk scherpe haarspeldbochten aan. Met hoe we ons momenteel op de fiets voelen, belooft dat niet veel goeds.

En toch, de eerste haarspeldbocht gaat uitzonderlijk goed. We sturen hoog in, houden stabiel de bocht vast en kunnen makkelijk de fiets er doorheen duwen. Dit zonder een hoekige rijstijl te hebben of het achterwiel te moeten blokkeren. De volgende hairpin is nog scherper en naar onze slechte kant. En ook deze gaat uitermate vlot! Het is net alsof we de grip van ons voorwiel kunnen doorgeven aan ons achterwiel. Ons vertrouwen stijgt zienderogen.

We laten het allemaal bezinken bij een lekkere espresso, nemen vervolgens de shuttle en rijden dezelfde trail maar deze keer met het K.I.S.-systeem volledig uitgeschakeld. We vinden in dat eerste gedeelte onze normaal rijgedrag terug. Is het omdat we nu opgewarmd zijn en net vertrouwen hebben gevonden? Nou … in de haarspeldbochten rijden we duidelijk hoekiger en moeten we in de scherpste bochten noodgedwongen ons achterwiel blokkeren om er door te geraken.

We merken dat we door deze “stuurstabilisatie” veel meer met onze ogen moeten sturen dan met onze handen. Eigenlijk logisch toch?

Komaan, nog eens diezelfde trail, maar nu met het systeem op volle kracht. Dit is volgens de specialisten met ervaring sowieso veel te veel voor iemand die nog maar net met K.I.S. begint te rijden, maar als wijze van experiment is het zeker het proberen waard. In het bovenste gedeelte merken we dat door deze “harde stuurstabilisatie” we veel meer met onze ogen moeten sturen dan met onze handen. Eigenlijk logisch toch? In de haarspeldbochten gaat het evenwel niet per se beter.

We gaan nu op pad met een e-bike van Liteville, waar het K.I.S.-systeem werd bevestigd via een Mouse Trap en standaard staat ingesteld op iets dat overeenkomt met 30-40% op de Canyon Spectral. Dit bevalt ons goed! We missen nog altijd een beetje ons gewoonlijk gevoel op trails waar we aan gemiddelde snelheid rijden, maar van zodra het trager of sneller gaat … rijden we simpelweg beter dan als we het systeem uitzetten (wat op dit prototype in één actie kon gebeuren). Opvallend bij de e-bike is dat we nu de achterzijde van de fiets, die normaal bij dit type zwaardere fiets altijd wat achterkomt, veel meer kunnen meenemen in onze draaibewegingen.

Als we technisch gaan klimmen komt het voordeel van K.I.S. voor ons heel uitgesproken naar voor. In plaats van te kantelen en je de motor of je benen moet aanspreken om terug stabiliteit te vinden, kun je nu makkelijker je gekozen lijn houden en de hindernissen overwinnen.

Als we technisch gaan klimmen komt het voordeel van K.I.S. voor ons heel uitgesproken naar voor. In plaats van te kantelen en je de motor of je benen moet aanspreken om terug stabiliteit te vinden, kun je nu makkelijker je gekozen lijn houden en de hindernissen overwinnen. Deze sensaties werden echter niet door alle testrijders als hetzelfde ervaren, er waren er zelfs twee die net vonden dat technisch klimmen veel slechter ging met K.I.S. dan zonder.

We eindigen met een uitdagende technische trail, die we enkel met de Canyon Spectral hebben gereden. Het was daar soms een beetje oorlog, met enkele stevige technische uitdagingen en de typische French Lines. Lekker veel plezier en spanning dus, waar we bijna de aanwezigheid van het K.I.S.-systeem konden vergeten. Maar desalniettemin bleven we soms onverwachts onzeker, en ging het daarnaast ook uitzonderlijk goed waar we geknoei hadden voorzien.

Conclusie

Een kus van de meester en een bank vooruit? K.I.S. is een eenvoudig maar ingenieus systeem dat gebruikt maakt van aangepaste veren, onrekbare polymeervezelbanden en een elliptisch gevormde ring die rond de stuurbuis zit. Canyon verwerkte dit systeem naadloos in hun Spectral CF 8 en slaagde erin om het (bijna) volledig te verbergen. Het maakt geen geluid, je voelt geen weerstand, het heeft ook geen onderhoud nodig, …

We zijn van mening dat K.I.S. een ontegensprekelijk voordeel is voor de mountainbiker die een tekort heeft aan stabiliteit en tegelijk geen jarenlange gewoontes heeft opgebouwd. Daarnaast kunnen professionele rijders er waarschijnlijk een voordeel uit halen om hier en daar een tiende van een seconde te gaan winnen. Voor de ervaren rijder, is het moeilijk te zeggen of het een voordeel is. Die hebben nu en dan meer stabiliteit nodig (zoals wij bij haarspeldbochten en technisch klimmen), maar soms overheersen de oude gewoontes en voelden wij ons niet vertrouwd en onzeker met de stuurbekrachtiging.

Wij konden slechts twee dagen rijden met het systeem en dat is te weinig om je (foute?) gewoontes aan te passen. Hiervoor heb je eigenlijk minstens een tiental ritten verspreid over twee weken nodig. Ons oordeel is dus zeker niet definitief en alleszeggend!

We durven de vergelijking te maken met 26″ en 29″ wielen. Bij onze eerste keer op de 29er (ondertussen 15 jaar geleden) voelden we onmiddellijk het voordeel van het grotere rolvermogen, maar tegelijk mistten we het wendbare en scherpe gevoel van onze 26″. Ondertussen zijn onze gewoontes helemaal veranderd en zijn de 29ers ook verder ontwikkeld, dat terug rijden op de 26″ heel slecht voelt. Dus is dit de toekomst? Misschien wel, misschien niet, … Het kan zijn dat we binnen twee jaar nooit meer over K.I.S. en/of stuurstabilisatie en -bekrachtiging spreken. Maar het kan evengoed zijn dat binnen een dikke 10 jaar elke fiets (gaande van een kinderfiets, XC, e-bike, … tot downhillbak) één of andere vorm van K.I.S. heeft.

Er worden voor de collectie 2023 slechts 120 exemplaren van de Spectral CF 8 K.I.S. voorzien voor de Europese markt, dus wil je een early adaptor zijn van deze nieuwe technologie, dan zul je er snel bij moeten zijn.

Meer informatie: www.canyon.com