Sportbrillen op sterkte: de manier om alles scherper te zien?
Door Romain Viret -
Droge ogen, lenzen die loslaten, slecht zicht, dit is wat duizenden fietsers en sportliefhebbers ervaren. De oplossingen voor sportbrillen op sterkte stonden lang in de kinderschoenen of waren nooit echt optimaal, maar ze zijn de afgelopen jaren aanzienlijk verbeterd. Tegenwoordig zijn er weinig correcties die niet kunnen profiteren van een bril die echt is aangepast aan de sportbeoefening. We leggen het allemaal uit voordat we langsgaan in het RX-labo van Julbo.
Er wordt geschat dat bijna 7 op de 10 mensen van onze bevolking een bril op sterkte dragen. Binnen onze redactie heeft het merendeel daar geen behoefte aan, maar sommigen worden wel geconfronteerd met dit probleem. Omdat we ons ervan bewust zijn dat we niet de enigen zijn in deze situatie en om wat meer klaarheid te brengen over dit onderwerp, gingen we de merken in de sector bevragen. En zo bood Julbo ons team de kans om het hele procesontwerp bij te wonen van een sportbril aangepast aan het gezichtsvermogen.
Om te beginnen verwees Julbo ons naar een partner-opticien en zo kwamen we terecht bij Alternativ’Optic van Henri Welsch, al 14 jaar opticien-brillenmaker en gespecialiseerd in sportbrillen op sterkte.
Of het nu gaat om comfort, veiligheid, prestaties of gewoon om scherper te zien: er zijn talloze argumenten om tijdens je fietstochten een geschikte bril te dragen. In feite is jouw dagelijkse bril niet bedoeld voor sportactiviteiten. Naast het risico op letsels bij een val of op een impact op de lenzen, is er geen sprake van comfort en bescherming.
Tegenwoordig is het aanbod aan sportbrillen enorm: ultradekkende of juist extreem lichte monturen, specifieke lenzen, fotochromatische lenzen en zelfs de mogelijkheid om de kleuren van bepaalde elementen van je montuur aan te passen. Er is voor elk wat wils.
Om de bril te vinden die het beste bij jou en jouw praktijk past, is het essentieel dat je jezelf een aantal vragen stelt, want een zeer goede bril voor jou zal niet noodzakelijkerwijs even goed zijn voor iemand anders.
“De meerderheid van de mensen is zich niet eens bewust van de oplossingen die er bestaan. Tegenwoordig kan een sportbril zich aanpassen aan bijna alle correcties. Wel zijn er nog steeds enkele grenzen aan zeer sterke correcties. Dit komt deels door de dikte van de corrigerende lenzen en de compatibiliteit met bepaalde zeer gebogen monturen of monturen die dicht bij het gezicht komen.”
In de meeste gevallen, zo vertelde Henri ons, hadden mensen die ervoor kozen om geen sportbril te dragen die was aangepast aan hun gezichtsvermogen, slechte ervaringen gehad, vaak vanwege slecht advies en vooral een gebrek aan informatie.
Is het geschikt om mee te fietsen?
Bij sportbrillen kunnen we twee hoofdcategorieën waarnemen. Enerzijds een sportbril die de bescherming maximaliseert doordat hij zeer dekkend is (vaak gebruikt bij bergbeklimmen of watersport bijvoorbeeld). Aan de andere kant een bril voor duursporten. Over het algemeen zal naar dit laatste moeten worden gekeken.
Of het nu gaat om mountainbiken, gravelbiken of wielrennen, de behoeften zijn vrijwel gelijk aan die van andere buitensporten (bijvoorbeeld hardlopen of langlaufen). Hiervoor verdient het de voorkeur om te kiezen voor een bril met het grootst mogelijke gezichtsveld en tegelijkertijd de luchtstroom aan de binnenkant van de lens te maximaliseren om het beslaan van de glazen te voorkomen. Het is dan ook belangrijk om jouw montuur te kiezen op basis van jouw gezicht en niet alleen om esthetische redenen. Een bril is als een helm, we kunnen alleen maar adviseren om hem eerst te passen voordat je hem koopt.
Naast het montuur is ook de lenskeuze erg belangrijk! Als algemene regel geldt dat de lenzen van sportbrillen bestand moeten zijn tegen stoten of krassen, zodat ze langer meegaan en je beschermen. Fietsbrillen vormen geen uitzondering op de regel en behoren zelfs tot de brillen waarbij dit punt het belangrijkst is vanwege de takken, kiezels of insecten die je blik proberen te ontmoeten.
Over het algemeen worden zonnelenzen gecategoriseerd op basis van hun niveau van straalfiltratie, maar ze hebben ook verschillende tinten. Afhankelijk van de omgeving waarin ze zullen worden gebruikt (witte paden, struikgewas, sneeuw) zal dit variëren. Kies voor mountainbiken een lens die een goede helderheid behoudt en de verschillende reliëfs benadrukt. Als je op de weg fietst, kies dan voor lenzen met een grotere filtering om verblinding tegen te gaan.
Meekleurende lenzen (glas met een variabele tint afhankelijk van de hoeveelheid ontvangen UV) kunnen erg interessant zijn tijdens het fietsen met de veranderingen in licht tussen bos, struikgewas, weg, enz. Maar ook en vooral om goed te kunnen zien als we altijd onze bril op moeten houden! Maak je geen zorgen, meekleurende lenzen veranderen nu relatief snel van kleur. Lees meer in ons dossier over contrastverhogende zonnebrillen.
- Categorie 0: Filtert tussen 0 en 19% van de zonnestralen. Over het algemeen gebruikt bij slecht weer of in donkere gebieden (bijvoorbeeld: kreupelhout)
- Categorie 1: Filtert 20 tot 57% van de zonnestralen. Lichte tint, gebruikt bij weinig zonlicht.
- Categorie 2: Filtert 58 tot 82% van de zonnestralen, is niet erg donker en geschikt voor gemiddelde helderheid.
- Categorie 3: Filtert 83 tot 92% van de zonnestralen, gebruikt voor buitenactiviteiten of bij veel licht.
- Categorie 4: Filtert tot 97% van de zonnestralen, gebruikt bij extreme zonneschijn (bijvoorbeeld: hooggebergte of aan zee). Let op, het is verboden om met deze categorie lenzen op de openbare weg te rijden.
Een sportbril op sterkte kiezen, hoe pak je dat aan?
Ten eerste kan het interessant zijn om er met jouw oogarts over te praten. De oogarts is de eerste gespecialiseerde persoon waarmee je in contact komt en hij of zij kan je dan ook begeleiden naar de beste oplossing. In alle gevallen raden wij je aan contact op te nemen met een opticien gespecialiseerd in sportbrillen op sterkte. Tijdens het gesprek is het belangrijk om duidelijk te definiëren in welke praktijk je deze bril wilt gebruiken, zodat de opticien je kan bieden wat het beste bij jouw behoeften past.
Als we het hebben over een sportbril die is aangepast aan jouw zicht, zijn er twee hoofdtypen oplossingen beschikbaar.
Optische kits (corrigerende lenzen die via een opzetstuk op de bril worden geplaatst). Deze oplossing heeft het voordeel dat ze zich kan aanpassen aan alle monturen en bijna 100% van de correcties. Aan de andere kant vergroten optische kits het risico op beslaan, verkleinen ze jouw gezichtsveld en maken ze jouw bril zwaarder. Ondanks alles blijft dit de goedkoopste oplossing (ongeveer € 100 voor de goedkoopste, lens inbegrepen) en kun je van montuur wisselen (op voorwaarde dat het tweede montuur ook compatibel is met je kit). De optische lenzen worden ook beschermd door de brillenglazen, die tegen lagere kosten kunnen worden vervangen als ze bekrast of beschadigd zijn.
Sportbril met corrigerende lenzen. Deze oplossing biedt een veel groter gezichtsveld dan een optische kit, met minder risico op beslaan (betere luchtstroom) en is ook lichter. Reken voor deze oplossing op prijzen die beginnen vanaf € 250. Het is mogelijk dat deze oplossing niet werkt op monturen met buitensporige ronding en ook bepaalde lenstechnologieën zullen niet compatibel zijn met deze oplossing, of je moet diep in de buidel tasten voor modellen die meer dan € 700 kunnen kosten (progressieve, meekleurende, polariserende lens, enz.). Bij een impact op het glas waarbij vervanging nodig is, zal de rekening bovendien hoger uitvallen.
Mensen met hoge bijziendheid of presbyopie kunnen beperkt zijn in hun montuurkeuze vanwege de vorm en dikte van de lenzen die voor deze correcties worden gebruikt.
Op bezoek bij het Julbo RX-labo voor sportbrillen op sterkte
Julbo werd opgericht in 1888 door Jules Baud op verzoek van de kristalmakers uit Chamonix die hun ogen wilden beschermen tijdens hun bergexpedities. In 2002 begon Julbo, na meer dan een eeuw ervaring, met het ontwerpen van meerkleurige brillen. Sinds de integratie in 2015 van een laboratorium voor de productie en integratie van corrigerende lenzen (RX-lab) probeert het Franse merk het grote publiek de beste oplossingen voor sportbrillen aan te bieden die zijn aangepast aan het gezichtsvermogen.
Het is in Longchaumois, in het hart van de Franse Jura, dat we langsgaan in het RX-laboratorium van Julbo.
Voordat je iets gaat maken, moet je weten wat je wilt. Julbo biedt op zijn website een interactieve catalogus aan op basis van jouw gezichtsvermogen. Het enige dat je hoeft te doen is jouw gegevens invoeren en je krijgt toegang tot alle mogelijkheden van lenzen en monturen die kunnen worden aangepast aan jouw gezichtsvermogen.
Voordat de productie start, voert Christophe Baudry (bij Julbo verantwoordelijk voor de zonnebrillen op sterkte) metingen uit van de pupilhoogte (hoogteverschil tussen de pupillen en de onderkant van de bril) en de halve pupilafstanden (afstand tussen het midden van de pupillen en het midden van de neus). Deze waarden zullen worden gebruikt om een correctie te verkrijgen die goed gecentreerd is ten opzichte van de ogen van de brildrager en zullen des te belangrijker zijn als je voor een progressieve lens kiest.
Voor elke lens, of het nu gaat om optische kits of brillen waarin corrigerende lenzen rechtstreeks zijn geïntegreerd, zijn de productiestappen hetzelfde. Voordat een lens in een montuur kan worden geïntegreerd, moet een lens een aantal stappen doorlopen.
De lens wordt ontvangen in de vorm van een ‘halffabrikaat’ waarna het werk van het productieteam in het laboratorium begint. Elk glas wordt aan de buitenkant geïnspecteerd en beschermd voordat het de productielijn binnengaat.
Eenmaal in hun houder, gaan de lenzen naar de slijpmachine. Vanaf deze machine zal het glas bewerkt worden om de gewenste correctie te verkrijgen. Vervolgens is het de beurt aan het polijsten, het glas zal zo glad mogelijk gemaakt worden om een goede hechting van de behandelingen die op het glas zullen worden aangebracht te vergemakkelijken en te garanderen, maar ook om de perfecte transparantie van het glas te verkrijgen.
Volgende stap, graveren. Men lokaliseert het midden van de correctie waar een klein logo gegraveerd wordt (bijna onzichtbaar voor het blote oog) zodat de lens vervolgens kan worden gesneden en naar wens in het montuur kan worden gemonteerd. Voordat het in het montuur wordt geplaatst, zijn er nog een paar stappen. Als de productielijn er tot dan toe uitzag zoals we in gedachten hadden, met een rij grote machines en behoorlijk wat lawaai en een paar rondslingerende dozen, dan is dat voor de afwerking geheel anders.
Er wordt gebruikgemaakt van een drukkamer en handschoenen om al het stof uit de kamer te verwijderen en om een beschermende vernis op het glas aan te brengen, waardoor de kans op krassen tijdens jouw fietstochten wordt beperkt.
Vervolgens komt de fase waarbij de lenzen in het montuur worden geïntegreerd. Eenmaal dit gedaan, volgt een laatste inspectie en reiniging voordat de bril wordt verpakt en vervolgens wordt verzonden.
En zo verlieten in 2023 bijna 20.000 paar het Julbo RX-lab. Christophe vertelt ons dat Julbo de wens heeft om deze sector te ontwikkelen door vanaf de ontwerpfase rekening te houden met de mogelijkheid om corrigerende lenzen in hun toekomstige monturen te integreren.
Naast een bril die van het begin is ontworpen om corrigerende lenzen te kunnen integreren, wil Julbo opticiens ondersteunen met trainingen en hulpmiddelen om hen te helpen bij het begeleiden van beoefenaars, zowel op het gebied van comfort en/of uiterlijk.
Het is dan ook niet voor niets dat we brillen uit het RX-laboratorium tegenkomen op de neuzen van internationale atleten als Mona Mitterwallner (tweevoudig wereldkampioene MTB-marathon). Voor deze atleten is alles klaar en duidelijk zien op worteltapijten of tijdens lange marathons een grote mentale belasting minder!
En wat geeft dit op het terrein?
Na enkele weken testen is dit wat onze redacteur Paul ervan vindt:
Sinds een paar weken rijd ik regelmatig met een Julbo-bril gemaakt voor mijn zicht. Ik moet zeggen dat door het kiezen van mijn montuur en mijn lenzen en door het volgen van alle stappen en de montage, ik snel gehecht raakte aan het object.
Toch bleef ik heel benieuwd of de oplossing mij tevreden zou stellen. Een ‘klassieke’ bril beweegt niet te veel op onze neus als we niet aan het sporten zijn, en we zijn gewend aan het gezichtsveld dat hij ons biedt. Bij een sportbril is het gezichtsveld anders en dat kan veel sensaties veranderen. Een andere vraag die ik had was: hoe gaat deze bril om met het beslaan van de glazen?
Ik draag al jaren contactlenzen, en net als veel mensen verdraag ik ze steeds minder goed: droge ogen, visueel ongemak, … En ik moet toegeven dat het ook niet altijd praktisch is wanneer ik ze nodig heb en ze moet indoen of uitdoen op de parkeerplaats voordat ik ga fietsen. Qua hygiëne niet ideaal, maar ik ben er inmiddels aan gewend.
Als ik de Julbo-sportbril opzet, ben ik verrast door het ‘nieuwigheidseffect’. Alle brildragers weten dit: als je van correctie of montuur verandert, duurt het een uur voordat je gewend bent aan de nieuwe ‘contouren’ van jouw zicht. Na deze korte aanpassingsperiode wordt een bril qua zicht snel vergeten. Qua comfort merken we, door de in het glas geïntegreerde lenzen, iets extra gewicht ten opzichte van een ‘standaard’ sportbril, maar dat is niet storend.
Laten we een paar weken vooruitspoelen. Ik heb deze bril ondertussen echt geadopteerd vanwege de veelzijdigheid van de lenzen, de pasvorm van het montuur en het visuele comfort. Ik heb niet meer condens dan op de andere brillen die ik draag, heb geen last van slecht zicht of hoofdpijn en heb zelfs het gevoel dat ik iets beter zie. Het gezichtsveld is ruim voldoende om te fietsen.
Het enige negatieve punt van deze oplossing zijn de extra’s. Ik realiseer me dat ik ervoor kies om deze sportbril mee te nemen als ik een snel uitstapje achter mijn huis ga maken, en wanneer ik nadien niets meer gepland heb. Als ik even wil stoppen voor een drankje met mijn vrienden, foto’s wil maken voor een reportage of niet meteen naar huis wil, betekent dat dat ik altijd mijn fietsbril op moet houden. Dat is het grootste obstakel en zijn de situaties waarin ik terugschakel naar lenzen. Voor de rest is het een echte comfortwinst!
Ten slotte willen we erop wijzen dat we hier niet hebben gesproken over een bril voor binnensporten of contactsporten, waarvoor de behoeften en oplossingen heel anders zijn dan wat bedoeld is voor buitensporten zoals fietsen. Dit artikel is bedoeld om je te informeren over de mogelijkheden die voor je beschikbaar zijn, en we raden aan om contact op te nemen met een specialist in het vak als je ook maar de geringste twijfel hebt.
Meer info via de website van Julbo