Test | Cannondale Scalpel HT: de hardtail revisited

Ook al waren full suspension fietsen al heel vroeg in het Cannondale gamma aanwezig, toch kunnen we zeggen dat de mythe grotendeels werd gesmeed dankzij hardtails met een explosief gedrag, echte referenties in hun tijd. Na een periode van stilte, voelden we een terugkeer naar de voorgrond met de F-Si, die al overtuigde. Voor 2022 kwam Cannondale met deze Scalpel HT die we niet echt verwacht hadden, aangezien fullies zo belangrijk zijn in de moderne crosscountry. En toen we hem probeerden, was dat een klap in het gezicht. Een grote! We leggen dat graag uit.

Cannondale was een pionier op het gebied van oversized aluminium buizenframes toen de meeste concurrenten nog op stalen frames reden, en maakte vooral naam door het racesucces van haar hardtail crosscountry frames. Afgezien van enkele zeer specifieke koersen zoals Albstadt, zie je tegenwoordig haast alleen nog fullies in XC-wedstrijden. Toch blijven krachtige hardtails aantrekkelijk voor sommige klanten. Soms om budgettaire redenen, maar ook gewoon omwille van persoonlijke smaak. Het is goed om te zien dat de grote merken ze niet in de steek laten.

Voor 2022 is het Cannondale’s beurt om haar XC hardtail te vernieuwen, die nu Scalpel HT heet. Scalpel duidt op de cross-country fietsen in de reeks, of ze nu volledig geveerd zijn of niet, en HT betekent gewoon “hardtail”. Wat is dan de meerwaarde ten opzichte van de F-Si in termen van prestaties? Dat is wat we in deze test zullen proberen uit te zoeken.

Frame

Bij Cannondale betekent een naamsverandering vaak een aanzienlijke verandering in de structuur en de ontwerpfilosofie van een model. Met de nieuwe Scalpel HT zegt Cannondale dat ze “terug wilden gaan naar de roots van cross-country: op een eenvoudige manier plezier en snelheid maken”. Het is duidelijk dat het dus niet alleen om zuivere prestaties gaat, maar om prestaties in dienst van fun. Een mooie uitdaging!

Concreet betekent dit een volledig nieuw frame, met de achtertrein als meest in het oog springende verandering. De seatstays liggen niet langer in het verlengde van de bovenbuis, maar zijn lager op de zitbuis geplaatst. Nadat Cannondale zich jarenlang had geconcentreerd op pure stijfheid, koos het de laatste jaren eerder voor comfort en schokdemping als prestatiefactoren. De Scalpel HT is zo gebouwd om de grenzen op dit gebied te verleggen, en de lage, dunne staande achtervork is een stap in die richting.

Deze technische keuze is heel gewoon op de weg en in gravel, maar vreemd genoeg zeldzamer in mountainbike. Het laat toe om in te spelen op de flexibiliteit van de staande achtervork, maar ook op die van de zitbuis, die de schokken in het midden zal opvangen. Daar waar de buis het meest kan vervormen om de energie van schokken en trillingen beter af te voeren. Hetzelfde idee speelt bij de liggende achtervork die fijner wordt naarmate ze dichter bij de derailleur komt.

De F-Si was al erg licht en deze nieuwkomer heeft moeite om het beter te doen dan zijn voorganger. Toch doet de Cannondale Scalpel HT het ook goed op de weegschaal, wat helemaal niet slecht is. Het frame van de Scalpel HT heeft een aangegeven gewicht van 895 g in de high-end Hi-Mod versie, dat wil zeggen 5 g minder dan de F-Si. Let op: dit type Hi-Mod carbon is alleen verkrijgbaar op de topuitvoering. De drie andere modellen in de catalogus hebben een klassieker carbon frame, maar het gewicht van deze toegankelijkere versies is nog steeds minder dan een kilogram: 988 gram. Dat is nog steeds een zeer goede score.

Details die de aandacht verdienen zijn de kleine stoppen bij de ingangen in het frame voor de kabels. Ze zijn onderling verwisselbaar en maken het mogelijk de fiets te gebruiken met volledig omhulde kabels voor het gemak en weerstand tegen de elementen, of met onderbroken kabels (naakte kabel in het frame en omhuld wanneer hij naar buiten gaat) om een beetje gewicht te besparen. In plaats van ons de tweede oplossing op te dringen zoals bij andere competitiegerichte fietsen, laat Cannondale ons de keuze en dat waarderen we!

Wat ook opvalt, is de linker achterwieluitsparing, ook aanwezig op andere modellen. Daardoor is het wiel gemakkelijker te verwijderen en hoef je de as niet volledig uit de naaf te halen. Zo eenvoudig, praktisch en ingenieus dat we ons afvragen waarom andere merken dit voorbeeld niet volgen, althans in XC.

Tot slot kunnen we de ‘gemarmerde’ afwerking van ons testmodel niet onvermeld laten. Bijzonder origineel en een echte conversation starter. En wat we er ook van vinden, we kunnen alleen maar lof toezwaaien aan de algemene kwaliteit van de afwerking van de fiets, met een lakwerk dat diepe reflecties heeft. Het glanzende zwart van de achterzijde is kwetsbaarder, maar door de kwaliteit van het lakwerk kunnen krassen vrij gemakkelijk met een beetje poetsmiddel worden verwijderd. Voor degenen die niet van deze look houden, is de Hi-Mod 1 ook verkrijgbaar in volledig matzwart.

Geometrie

De geometrie is zonder twijfel een van de punten waarop de Cannondale Scalpel HT verschilt van zijn voorganger. Is die nog relatief klassiek bij de laatste versies van de F-Si (69° balhoofdhoek, korte liggende achtervork, reach van 420 mm op de medium), dan stort hij zich in de trend van lang en plat op deze nieuwe Scalpel HT. De balhoofdhoek bedraagt nu 67° (66,5° met een 110mm voorvork en 66° met een 120mm voorvork, aangezien Cannondale rekening hield met de montage van een voorvork met langere veerweg). De zitbuishoek wordt rechtgetrokken tot 75°, de reach wordt op elke maat met 10mm verlengd en ook de liggende achtervork is langer.

Dit laatste punt maakt deel uit van het Proportional Response concept, Cannondale’s ontwerpmethode die erop gericht is bij elke framemaat bepaalde sleutelelementen van de fiets aan te passen. Bij de F-Si was dat al het geval voor de stijfheid van de buizen en dat is bij deze Scalpel HT opnieuw het geval, maar hier moeten we er de lengte van de liggende achtervork aan toevoegen, die varieert naargelang de maat: van 430 mm in S tot 445 mm in XL.

Uitrusting en versies

Wij testten hier de Scalpel HT Carbon Hi-Mod 1. Naast zijn lichter frame onderscheidt hij zich door zijn topuitrusting, zonder al te speciaal of extreem te worden om de prijs op een behoorlijk niveau van 6999€ te houden. De weegschaal duidde 9,72 kg aan in maat L met bidonhouder, wat een behoorlijk goede score is in deze categorie.

Maar naast deze vlaggenschipversie is het belangrijkste om te onthouden dat er nog drie andere, meer toegankelijke modellen in de catalogus staan (elk verkrijgbaar in twee kleuren): Scalpel HT Carbon 2 voor €4.699 (Lefty Ocho 100mm, XT, Notubes Crest), Scalpel HT Carbon 3 voor €3.499 (Rockshox SID SL Select +, SLX/XT) en Scalpel HT Carbon 4 voor €2.699 (Sid SL Select, Deore/SLX/XT). Zoals je ziet zijn er, afgezien van de absolute top, enkele mooie instapmodellen tot het Scalpel HT universum, met ook bij de goedkoopste versie een zeer licht frame en samenhangende onderdelen.

Op onze Cannondale Scalpel Carbon Hi-Mod 1 krijgt de Headshock Lefty Ocho voorvork 110mm veerweg, 10mm meer dan de andere versies. Hij kan zelfs worden omgebouwd naar 120mm indien gewenst. Langs het atelier passeren volstaat. Deze keuze toont aan dat Cannondale bij dit high-end model de nadruk wilde leggen op het comfort en de capaciteiten van de fiets op technisch terrein. Eens daar merken we dat het een relevante keuze is die je voelt. De Ocho versie onderscheidt zich ook door de hoge kwaliteit van de demping, die absoluut zijn mannetje staat naast Fox of RockShox.

De cockpit volgt de hedendaagse normen met een 70mm lange stuurpen en een 760mm breed carbon stuur. Dit opent de torso mooi zonder al te gek te doen. De hoekige siliconen handvatten zijn niet onaangenaam, maar hun oppervlak is iets te glad en hun gevoel te hard om echt te kunnen concurreren met vlaggenschipmodellen zoals de ESI. Al is dat gelukkig iets dat snel aan te passen valt. Er is een lockout op het stuur voor de voorvork (een klassieke Fox), wat gebruikelijk is bij dit type fiets.

De fiets krijgt een vaste zadelpen, maar de kabeldoorgang is ontworpen om plaats te bieden aan een telescopische zadelpen. We zullen in het gedeelte over de praktijktest vaststellen dat dit een zeer nuttig accessoire is. De originele zadelpen hoef je echter niet meteen bij het vuil te zetten. Met de afgeplatte bovenkant kan hij immers meer vervormen dan een gewoon rond model en zo meer comfort bieden. Dit is geen nieuwigheid voor Cannondale, maar het is het vermelden waard.

Voor zijn wereldbekerteam, vertrouwt Cannondale op Shimano voor de afmontage van zijn productieversies. We zitten met een eenvoudige en efficiënte mix van Shimano XT (remmen, cassette, shifter) en XTR (derailleur). Het crankstel is een Cannondale Hollowgram, ook eenvoudig en efficiënt, maar we kunnen betreuren dat de zwarte afwerking zo fragiel is. De ultra-minimalistische kettinggeleider doet het perfect en verdient absoluut een vermelding.

De wielen zijn ook van Hollowgram, het huismerk van high-end accessoires. Het zijn 25mm brede carbon velgen, gemonteerd op eigen naven en met uitstekende 2.25″ Schwalbe Racing Ralph/Ray banden. Wij waarderen het dat Cannondale niet blindelings toegeeft aan de lokroep van 30mm velgen en 2.4″ banden. Die zijn nuttig op sommige wedstrijdcircuits, maar contraproductief voor meer gevarieerde ritten en amateurfietsers omdat brede XC banden de neiging hebben te “zweven” zodra de grond een beetje zacht is of bedekt met bladeren/modder/humus.

Wat accessoires en afwerking betreft, is de veelzijdige naafsensor nog steeds op zijn plaats. Gekoppeld aan de Cannondale smartphone app verstuurt het ritgerelateerde gegevens zoals snelheid en afgelegde afstand, maar ook data over de fiets, zoals de registratie bij Cannondale en onderhoudsintervallen.

Cannondale Scalpel HT Hi-Mod 1: de terreintest

Nu we aan deze test van de Cannondale Scalpel HT beginnen, kunnen we het niet laten te denken aan onze bijzonder opvallende test van de full suspension versie. De 120mm SE versie die ons toen de indruk gaf van de “ideale schoonzoon”, lekker efficiënt maar een beetje gladjes. Terugdenken aan onze ritten met het Scalpel Team zet daarentegen het haar op onze armen nog steeds recht. Simpelweg omdat het een hyper performante fiets is. Tegelijk is hij ook vrij delicaat om te berijden en is constante aandacht vereist om er het beste uit te halen. Aan de andere kant zorgt hij er bij elke rit voor dat de zintuigen op scherp staan!

Om je de waarheid te zeggen, deze Scalpel HT maakte ons bijna bang voordat we aan de test begonnen. Zou hij nog scherper en delicater zijn dan de fully? Met het risico dat het een te elitaire of zelfs gevaarlijke fiets wordt om op te rijden? Nou, helemaal niet … In feite is het bijna het tegenovergestelde! Misschien komt het omdat we oplettender zijn als we op een hardtail rijden, maar de Scalpel HT bleek duidelijk niet zo scherp als zijn volledig geveerde broer. Maar dat betekent niet dat hij pit mist, integendeel!

Wat de acceleratie betreft, is er geen twijfel mogelijk: hij is echt snel. Het frame is zeer reactief, de wielen ook, en een echte indruk van reactiviteit straalt van de machine af. Het is zonder twijfel een van de meest indrukwekkende fietsen die we op dit niveau hebben getest! Wij vinden het ook prettig dat hij niet te stijf is, maar eerder aanvoelt alsof hij de kaart van elasticiteit en krachtlevering trekt, net als een kruisboog. Dit maakt zijn charmes toegankelijk voor een grotere verscheidenheid van rijders, waaronder amateurs en lichte rijders, en niet alleen voor de grote dijen.

Op de langere beklimmingen, is het hetzelfde. Je duwt op de pedalen en het voelt alsof je vooruit wordt geduwd met elke omwenteling van de cranks. De grip is echter niet halfslachtig en je hebt niet de indruk dat je de hele tijd met de fiets moet vechten om grip te vinden. Het werk aan de achterkant van de bike heeft duidelijk zijn vruchten afgeworpen en onder de uitbundige buitenkant is de Scalpel HT veel soepeler dan je zou verwachten. Met de 110mm vork leek de positie bijzonder evenwichtig en was het gemakkelijk om het voorwiel aan de grond te houden om zijn baan te vinden, zelfs in zeer steile beklimmingen.

Deze voorvork met iets meer veerweg kwam ook goed van pas bij het downhill rijden, waar de Scalpel HT ons verraste … op een goede manier! Wij hadden verwacht een wild beest te moeten temmen, maar wij hebben een beest bereden dat soms een beetje wild is, maar over het algemeen volgzaam en gemakkelijk te hanteren. De geometrie, de 110mm vork en het vergevingsgezinde frame zorgen voor een combo dat even effectief als plezierig is in de afdaling.

Slechts één ding ontbreekt (zoals zo vaak): de dropper post. Om echt te kunnen proeven van het volledige potentieel van de Scalpel HT, lijkt het ons essentieel. Vooral omdat wij het gevoel hebben dat het comfort van de fiets veel meer van het frame zelf komt dan van de Cannondale zadelpen, ook al heeft die een afgevlakt deel (wij ontvingen de fiets eerst met een klassieke zadelpen, de afgevlakte versie was nog niet beschikbaar, en wij voelden weinig verschil). Dus waarom niet? Maar let op: de diameter van de 27,2mm zadelpen beperkt de keuze, al beginnen er enkele modellen op de markt te komen (met name KS, Pro, Rockshox met de Reverb XPLR ontworpen voor gravel maar ook bruikbaar in XC).

Over comfort gesproken, de Scalpel HT is duidelijk geschikt voor marathongebruik, wat we bijzonder op prijs stelden tijdens lange ritten. Zijn vermogen om trillingen te filteren is bovengemiddeld, zelfs met een klassieke zadelpen, “slechts” 2.25″ banden en “smalle” 25mm velgen. En zijn lichtheid is ook een wapen als je uren achter elkaar rijdt.

Verdict

De Cannondale Scalpel HT is net zo opwindend om te berijden als de full suspension en is een van de beste hardtails die we de laatste tijd hebben getest. Comfortabel en vergevingsgezind wanneer dat nodig is, levendig en temperamentvol genoeg om je een kick te geven: de fiets slaagt in een verbluffende evenwichtsoefening. Natuurlijk hebben we de topversie geprobeerd, maar alles wijst erop dat de andere Scalpel HT-modellen ook voor geweldige sensaties zullen zorgen tegen een meer ingeperkte prijs. Hoe dan ook is één ding zeker na deze test, deze Cannondale Scalpel HT heeft zijn plaats tussen de meest emblematische hardtails van het merk en hij doet zijn voorouders eer aan!

Meer info: https://www.cannondale.com/nl-nl/bikes/mountain/cross-country/scalpel-ht