Test | Canyon Exceed CFR: lichtgewicht racemachine

“Zo is het niet moeilijk om crosscountry-wereldbekerwedstrijden te winnen.” Het is maar een van de vele gedachten die door mijn hoofd schieten wanneer ik met de Canyon Exceed CFR door het bos vlieg. Onzin natuurlijk, maar het geeft wel weer met welk supersnel speelgoed de renners van Alpecin-Fenix of Pauline Ferrand-Prévot aan de start van hun wedstrijden staan. Mocht ik nu – naast de fiets – ook nog het talent, benen, uithouding, vermogen, kracht en conditie hebben (en de helft zo oud zijn als nu) ja dan … dan zou je wat meemaken. Ik word brutaal uit mijn droom geschud. Terug naar de realiteit en de orde van de dag. 

Op zich is de Canyon Exceed nog maar vijf jaar oud. Het eerste model werd in augustus 2015 aan ons voorgesteld en was toen niet meer of minder dan een lichtgewicht revolutie. Twee jaar later werd de Exceed op een aantal vlakken opnieuw onder handen genomen, voornamelijk met als doel de hardtail nog lichter en comfortabeler te maken. En ook al mag vijf jaar niet heel erg oud lijken, in de wedrace naar steeds lichtere hardtails is dat een eeuwigheid, net zozeer als dat 30 gram gewichtsverschil als een ton aanvoelt. 800 gram voor een frame is – met dank aan onder andere de Specialized S-Works Epic hardtail en de Orbea Alma – niet langer een uitzondering. Het vorige Exceed-frame was met 870 gram nu niet meteen een zwaargewicht te noemen, maar deze keer moest de grens van 800 gram eraan geloven. De nieuwe Canyon Exceed is nog radicaler dan zijn voorganger(s).

De CFR in de benaming slaat op Canyon Factory Racing, het is het summum van het Canyon-gamma. Fietsen met CFR in de naam zijn lichter, stijver, sneller …

Frame

Een volledig kaal Exceed CFR-frame weegt een indrukwekkende 740 gram! Doe daar 39 gram aan lak en decals bij, een negen gram zware bescherming aan de liggende achtervork, een zadelpenklem, een beschermplaatje achter het bottom bracket en een derailleurhanger en de weegschaal klokt af op 835 gram voor een Exceed-frame in maat M.

De sleutel tot dit gewicht is het gebruik van zeer hoogwaardige (en dus erg dure) koolstofvezels van het Japanse bedrijf Toray, de wereldleider in de productie van koolstofvezels. Deze vezels, M40X genaamd, combineren een zeer hoge stijfheid en sterkte. In de fietsindustrie hebben slechts drie merken, waaronder Canyon, de toelating van Toray om hun vezels te gebruiken. De M40X-vezel van Toray wordt, door het zeldzame karakter, wel eens ‘eenhoornhaar’ genoemd. Sterker en stijver betekent meteen ook dat er minder materiaal nodig is, wat dan weer resulteert in een lager gewicht.

Een hogere trekkracht van een carbonvezel gaat meestal ten koste van de stijfheid. Vanuit de markt kwam er echter steeds meer vraag om een sterkere en minstens even stijve vezel te produceren. Dat zou moeten leiden tot een lager eindgewicht, iets wat in onder andere de fiets- en automobielindustrie wenselijk is. Bij de ontwikkeling van de nieuwe Torayca MX-serie was zowel de oriëntatie van de vezels als het verbeteren van een grafietkristalstructuur het doel. De nieuwe vezel is zo maar liefst 30% sterker en lichter dan eender welke andere vezel die Toray in het gamma heeft. 

De rechte lijnen van het Exceed-frame zijn ondertussen bekend. Met de filosofie dat de kortste afstand tussen twee punten een rechte lijn is, maakt het Exceed-frame zoveel mogelijk komaf met krommingen en bochten. De ranke bovenbuis is minder sloping gemaakt.

De staande achtervork is eveneens bijzonder rank en vormt een visueel fraaie verbinding met zadelpenbuis en bovenbuis. Het geeft het hele frame een erg cleane, zelfs een beetje agressieve, look mee. Mooi is dat je twee bidonhouders in het frame kan monteren. 

De zadelpenklem is geïntegreerd in het frame. Een rubber ringetje rond de zadelpen beschermt tegen modder en water. 

De voorderailleur behoort langzaam maar zeker tot een uitstervend ras. Op een pure XC-racebike mag dat niet verwonderlijk zijn. Een indrukwekkend 92 millimeter press fit bottom bracket moet in staat zijn alle krachten die je op de pedalen uitoefent, aan te kunnen.

De flatmountbevestiging van de remklauw tussen de liggende en staande achtervork zorgt voor extra stijfheid en is compact en minimaal. Grammen besparen, zei je?

De Quixle-steekas is reeds bekend van andere Canyon-modellen, maar blijft toch een erg fraai tooltje dat naadloos in de achteras integreert.

Ook de Impact Protection Unit, waarbij je stuuruitslag beperkt wordt zodat bij een valpartij de hendels de bovenbuis niet raken, blijft uiteraard behouden, maar is deze keer zo goed als helemaal weggewerkt in het frame.

Van interne kabelgeleiding worden wij niet langer opgewonden. De manier waarop Canyon het hier aanpakt, verdient echter meer dan zomaar een vermelding. Canyon stuurt de kabels door de headset in plaats van doorheen het frame. Laat je de kabels doorheen het frame gaan, dan moeten er gaten voorzien worden in het frame. Die gaten moeten op hun beurt dan weer versterkt worden. Dat vraagt extra materiaal, extra gewicht en maakt het geheel nodeloos complex. Om dat te vermijden, heeft Canyon in samenwerking met Acros een bijzonder fraai balhoofd ontwikkeld dat maakt dat de kabels rechtstreeks het frame induiken. Twee extra voordelen van deze manier van werken: omdat balhoofd en stuur samen bewegen, bewegen de kabels niet, wat maakt dat er geen frictie is van kabels. Als extraatje zorgt het voor een erg cleane cockpit met mooie kort geknipte kabels. Het nadeel is dat je zowel remkabel als versnellingskabel moet losmaken wanneer je balhoofd aan vervanging toe is.

En nu we toch over de cockpit bezig zijn, de CP08-cockpit (what’s in a name) is een eendelige combo stuur/stuurpen. Het is aerodynamisch en met 335 gram niet eens overdreven zwaar. Akkoord, er zijn lichtere combinaties te vinden, maar deze cockpit is heel erg stijf en zorgt voor een erg direct stuurgevoel. De bovenkant van het stuur is afgevlakt, wat niet enkel een aerodynamisch voordeel oplevert, maar ook een comfortabele plaats om je handen of zelfs je onderarmen (als het echt snel moet gaan) op te laten rusten. Niet op de foto, maar wel mooi, is de geïntegreerde steun voor Garmin- of Wahoo-fietscomputer. Het stuur is 740 millimeter breed, de stuurpen 80 millimeter lang. Dat is nu eenmaal de lengte waarop de geometrie van de Canyon Exceed is ontworpen.

Geometrie

In vergelijking met veel andere crosscountry-hardtails houdt Canyon de geometrie eerder beschaafd. Waar concurrenten uitpakken met een almaar vlakkere balhoofdhoek (67 graden voor de BMC Twostroke, 68 graden voor onder meer Orbea Alma en BH Ultimate) wordt de balhoofdhoek van de Exceed slechts een halve graad vlakker (nu 69 graden) dan het vorige model. In tegenstelling tot de balhoofdhoek wordt de zitbuishoek met 75 graden meteen een stuk steiler dan de 72,8 graden op het vorige model. De reach werd 10 millimeter langer, de stack een paar millimeter korter net als de liggende achtervork die nu 425 milimeter kort is op een Medium frame.

Onderdelen

DT Swiss XRC 1200-wielen, de volledige Shimano XTR-groep, een Fox Step-Cast vork … het onderdelenlijstje van de Canyon Exceed CFR laat niets aan de verbeelding over.

Die DT Swiss XRC 1200 Spline-wielen komen op deze Exceed met een dertig millimeter brede velg. De trend naar een steeds bredere binnenvelg is al een tijdje bezig, maar deze dertig millimeter is op vlak van crosscountry-racing toch weer een nieuwe stap vooruit. De velg kent geen verhoogde velgkant, de band blijft gewoon op zijn plaats door de druk, een systeem dat we ook kennen van bij Specialized Roval. De carbon velg loopt rond superlichte DT Swiss 180-naven met keramische lagers. Een wielsetje van amper 1411 gram is je beloning, een beloning waar wel een pittig prijskaartje van om en bij de tweeduizend euro aanhangt.

Die brede velg in combinatie met de lage rolweerstand van de snelle Maxxis Ikon (vooraan) en Maxxis Aspen (achteraan) geven veel volume en dus ook veel comfort en grip. De Maxxis Ikon/Aspen is een uitstekende en bijzonder snelle band voor droge en harde ondergrond. In de modder of onder natte omstandigheden kunnen wij ons wel betere banden voorstellen. De banden komen in 2.35”.

Race Face zorgt met een carbon Next SL-crankstel voor de verdere aandrijving. 34 tandjes vooraan mag op dit lichtgewicht monster geen enkel probleem zijn om zelfs de steilste en langste hellingen te bedwingen.

Met de volledige XTR-groep – zowel wat aandrijving als remmen betreft – doe je ons steeds een plezier. Schakelen gaat snel, soepel en betrouwbaar. De 12-speed cassette komt zoals geweten in een 10-51 verhouding.

De XTR-achterderailleur wordt opgehangen aan een Sram UHD, wat staat voor ‘Universal Derailleur Hanger’. Sram ontwikkelde maar maakte de hanger ook beschikbaar voor andere fabrikanten, wat in de toekomst komaf moet maken met de zoektocht naar een geschikte hanger.

Remschijven met 160 millimeter diameter voor- en achteraan zijn naar hedendaagse normen niet heel erg groot, maar op de Canyon Exceed CFR is nu eenmaal niet zo heel erg veel gewicht af te remmen.

De lof zingen over de Fox 32 Step-Cast hebben we de afgelopen jaren reeds uitvoerig gedaan. De lichte en performante vork past perfect bij het karakter en inzetbereik van de Exceed CFR. Mooi is de kleine en erg efficiënte remote lockout. 

Om toch een beetje comfort te voorzien, is de Exceed CFR uitgerust met een Canyon VCLS 2.0-zadelpen. De VCLS-zadelpen leunt op het principe van een bladveer die voor de nodige flex en comfort zorgt. De zadelklem (Flip Head) is als het ware zwevend, zodat onder eender welke hoek van de flex van de zadelpen, het zadel toch in dezelfde hoek blijft. Op die zadelpen een knoerthard Selle Italia SLR Boost Carbonio-zadel: dit is een racebike, geen toerzetel. 

De Ergon GA2-grips worden door Ergon eigenlijk eerder in het allmountain-segment geplaatst, maar met amper 56 gram per stuk passen ze eveneens prima op een lichtgewicht hardtail. De grip is uitstekend en de kans dat je handen gaan schuiven zo goed als onbestaande.

Modellen en prijzen

Meer over de modellen en prijzen vertellen we in onze eerder gepubliceerde presentatie over de nieuwe Canyon Exceed: www.vojomag.nl/news/nieuw-2021-canyon-exceed-radicaler-dan-ooit.

Canyon Exceed CFR: de terreintest

Ja, ik weet het, jullie willen het totaalgewicht kennen van deze Canyon Exceed CFR. Maar eerst nog even over grammen doorbomen: de witte lak maakt het frame pakweg 60 gram zwaarder dan normaal, maar dit is het model waar geen dropper post op zit, wat het totaalgewicht van de fiets dan weer lager maakt. Combineer dat met de Tubolito-binnenbanden en onze testfiets in maat medium komt uit op een indrukwekkende 8,83 kilogram. En weet je wat? Ik zie nog ruimte om hem nog lichter te maken: die Ergon-grips zijn niet vederlicht, de steekas in de Fox-vork kan je vervangen door een lichtere Kabolt en dat zadel kan ook lichter. Ik zou zeggen: weightweenies, hou jullie vooral niet in!

Voordeel aan hardtails is dat er niet zo heel veel afstelwerk is vooraleer je kunt gaan rijden: banden oppompen, druk in de vork, zadel op hoogte en gas geven. Niet te veel druk in die banden, die brede velgen zijn immers voorzien op banden die met lage druk gereden worden. Scheer je benen, trek je strakste koerspakje aan (en je buik in), neem die carbon raceschoenen uit het rek, smijt dat geschoren been over het zadel en je begrijpt meteen dat de Canyon Exceed CFR met maar een doel voor ogen gebouwd is: crosscountry-races winnen. Het is een pure racebike waarbij snelheid, stijfheid en een laag gewicht prioritair waren.

Zoals met vrijwel elke testfiets rij ik mijn eerste rondje hier in de buurt. Dat betekent veel veldwegels, een lichtglooiend terrein met hier en daar een korte venijnig steile helling en een paar snelle singletrails door veel te weinig bos. De eerste kilometers gaan over het asfalt. De blok gaat op de vork en ik schiet uit de startblokken. Accelereren gaat indrukwekkend hard. De stijfheid van het gehele frame en met name rond het bottom bracket laten geen greintje energie verloren gaan. Elke pedaalslag is raak en je trekt er zo de kasseien mee uit de grond. In een crosscountry-wedstrijd heb je vaak maar een paar seconden om van de concurrentie weg te rijden. Dan moet elke trap meteen raak zijn.

Sturen gaat belachelijk snel en direct. Zelf heb ik behoorlijk veel ervaring op snelle hardtails maar de eerste bochten op de Exceed CFR was het ook voor mij aanpassen. Je knippert met je ogen, denkt aan een bocht en de Exceed ligt er reeds in. En er alweer uit. De 425 millimeter korte chainstays helpen je echt wel makkelijker doorheen de bocht. In scherpere en snelle bochten voel je de achterkant naar buiten driften, daar hebben de Maxxis-banden natuurlijk hun aandeel in. Als extra is die one-piece cockpit zo stijf dat je er heus wel aan kan trekken en sleuren in bochten of bij sprintjes.

Minder hoog op het prioriteitenlijstje van de Exceed-ingenieurs stond comfort. Nee, de Exceed CFR is geen vergevingsgezinde, goedlachse allemansvriend. In vergelijking met de vorige versie is de nieuwe Exceed zelfs minder comfortabel geworden. Dat is best opmerkelijk in een tijd waarin vele fabrikanten toch een zekere mate van comfort in hun hardtails proberen in te bouwen. Die stijve cockpit draagt natuurlijk ook niet meteen haar steentje bij tot comfort. Ben je op zoek naar een comfortabele cruiser, dan ben je hier aan het foute adres.

Genoeg van onze vertrouwde Vlaams-Brabantse parkoersen, de rest van de test werk ik af in donkere bossen, rond knappe rotsen en steile hellingen in de ruime omgeving van Namen. Ik vertel ongetwijfeld geen geheim wanneer ik stel dat klimmen met een bijzonder stijve fiets die minder dan negen kilo weegt, wel heel erg vlotjes gaat. Zo vlot dat ik op den duur bewust op zoek ga naar steilere en langere beklimmingen. De klim naar de Citadel van Namen, maar dan offroad en twee keer na elkaar, om maar iets te noemen. De Strava KOM-killer bij uitstek. Vergelijken is steeds moeilijk, maar misschien is de Canyon Exceed CFR wel de beste klimfiets waar ik ooit mee onderweg was. Hou er echter rekening mee dat dit een niet-vergevingsgezinde hardtail is. Wordt de klim wat ruiger en technischer, dan zal je met je eigen lichaamsgewicht moeten gaan spelen om die tot een goed einde te brengen. 

Na de inspanning volgt de beloning. In de afdaling is het toch wel degelijk alle hens aan dek op dit ongetemd racemonster. De snelheid ligt zo hoog dat je echt een ervaren hand nodig hebt om het maximale eruit te halen. Dankzij de langere reach, de vlakkere balhoofdhoek en een vork met een offset van 44 millimeter blijf je wel in controle op snelle en ruigere afdalingen, maar het is nu niet bepaald dat je met de vingers in de neus naar beneden dendert. Oneffenheden worden brutaal doorgegeven op deze stijve hardtail. Maar hey, wat had je anders verwacht van een pure racebak die minder dan negen kilo weegt, geen dropper post heeft en op lichtlopende banden zonder overdreven veel grip staat. 

Het was alweer even geleden dat ik met de XTR-groepset reed, maar wat blijf ik toch onder de indruk van zijn prestaties. Schakelen gaat zo soepel en duidelijk, met één-vingertje remmen doe je perfect gedoseerd en vol vertrouwen.

Verdict

Je zou je kunnen afvragen waarom fabrikanten nog steeds in high-end crosscountry-hardtails investeren. De volledig geveerde variant is ondertussen zo performant dat de vraag waarom je het comfort zou inruilen voor een hardtail meer dan legitiem is. Los van het feit dat een hardtail goedkoper en makkelijker in fabricage en onderhoud is, lijkt het lage gewicht de voornaamste reden. En voor pro-riders is gewicht nu eenmaal bijzonder belangrijk. Een full suspension zal al snel een kilo zwaarder zijn dan een hardtail, wat ongeveer overeenkomt met 10% van het totaalgewicht. Kom je op een parkoers met veel beklimmingen en stukken waar je hard accelererend het verschil kan maken, dan heeft de hardtail alvast zijn voordelen. Natuurlijk zal je niet op elk parkoers beter af zijn met een hardtail, maar toch heeft die zeker zijn bestaansrecht. Komt daarbij dat hardtail-racing ook gewoon veel spannender is en voor een extra shot adrenaline zorgt. Comfort? Dat is voor in de zetel, televisie aan en pakje chips bij de hand.

Nee, we zijn niet allemaal World Cup racers. Voor ons speelt een paar honderd gram meer of minder niet meteen een rol. Maar als je dan toch kiest om het comfort van een achtervering op te geven, dan ga je maar beter helemaal voluit. En daar is deze Canyon Exceed CFR een verdomd geschikt beestje voor. Hij is licht, stuurt scherp en precies, klimt als een berggeit op een overdosis speed en is spannend en speels in de afdaling. Fouten worden afgestraft en op ruig terrein worden je fysieke en stuurcapaciteiten danig op de proef gesteld. Dat je inboet aan comfort, moet je maar voor lief nemen. Alhoewel de VCLS-zadelpen en de brede banden de meest scherpe kantjes toch een heel klein beetje afvijlen. 

De Canyon Exceed CFR is een fantastische hardtail, louter en alleen gefabriceerd om loeihard mee rond te racen. Hij ziet er gelikt uit en heeft een geometrie die het midden houdt tussen vertrouwen en technische parkoersen. En zoals het Canyon betaamt, krijg je met deze Exceed CFR wel heel veel waar voor je euro’s.

Meer info via www.canyon.com