Test nieuw | Cannondale Scalpel 2021: een vurige XC-bolide met 100 of 120 millimeter veerweg!

Het plan was om de nieuwe Cannondale Scalpel tijdens de Cape Epic officieel te onthullen, maar die wedstrijd ging uiteindelijk om de welbekende redenen niet door. Iets later dan voorzien, wordt de nieuwe fiets van Avancini en co nu toch gelanceerd! Met een volledig herziene achtervering, een agressievere geometrie en een geïntegreerde reparatiekit is de nieuweling in meer dan één opzicht interessant. Enkele dagen geleden viel er een exemplaar van de nieuwe Scalpel op onze deurmat en dit is onze eerste indruk.

De vorige generatie van de Cannondale Scalpel was nog bijlange niet passé, ook al dateert dat model ondertussen van 4 jaar geleden. Toch voelde Cannondale de noodzaak om hem te vernieuwen in wat een olympisch jaar had moeten zijn.

Maar wat is er zoal veranderd? Om daar een antwoord op te formuleren, hebben we de nieuwe Cannondale Scalpel onder een vergrootglas gelegd en nauwkeurig bestudeerd.

Focus op de achtervering

Het eerste punt waar Cannondale aan heeft gewerkt op de nieuwe Scalpel is de ophanging. De veerweg van 100 millimeter en de uitstekende trapefficiëntie bleven behouden, maar het opvangen van de schokken bergaf moest beter, net zoals het comfort. Zelfs op een pure XC-bolide weet de bestuurder dat laatste op technische passages te waarderen.

Idem voor de grip: een ophanging die het achterwiel mooi op de grond weet te houden, zorgt voor een efficiënte overbrenging van de energie.

De link werd compacter en zit voortaan voor de zitbuis. Achteraan zien we opnieuw een afgeplatte strook carbon … net zoals op het originele model dat al van 2001 dateert. Geen scharnierpunt met lagers dus, maar wel een FlexPivot dat er een virtuele Horst Link van maakt, zodat we hier kunnen spreken van een authentieke 4 Bar Linkage.

Dit principe werkt zeer efficiënt en volgens Cannondale is het ook 200 gram lichter dan het gebruik van een scharnierpunt met lagers op de liggende achtervork. De platte carbon strook werd wel zo breed mogelijk uitgevoerd voor extra zijdelingse stijfheid. Voor zij die zich vragen stellen bij de betrouwbaarheid van het geheel: de renners van het XC-team hebben er honderden uren mee gereden, net zoals downhiller Josh Bryceland die zich aan grote jumps waagde met een Habit die was uitgerust met de achterkant van de Scalpel, maar dan wel met wat meer veerweg. En hij deed dat zonder de fiets te breken …

Nog wat lichter

Met de vernieuwde ophanging en dankzij het gebruik van nieuwe carbonvezels kondigt Cannondale een gewicht aan van 1910 gram inclusief de achterdemper. Ter vergelijking, het vorige model woog 2110 gram.

We hebben het hier over het gewicht van de Hi-MOD versie. De andere modellen moeten het doen met goedkopere vezels, wat 100 tot 150 gram extra gewicht met zich meebrengt naargelang de maat.

Geometrie en “size tuning”

Cannondale volgt de huidige trends en maakt de stuurhoek wat vlakker (van 69,5 naar 68 graden nu) en de zitbuishoek wat rechter (74,5 graden; plus een graad). De reach wordt gemiddeld een centimetertje langer. De lengte van de liggende achtervork blijft ongewijzigd en bedraagt 436 millimeter. Vooraan blijft Cannondale trouw aan zijn Lefty Ocho met een grote offset van 55 millimeter, wat voor de nodige wendbaarheid moet zorgen. De versies met een klassieke vork hebben een offset van 51 millimeter (tegenover 44 millimeter op het merendeel van het huidige fietsaanbod).

Naast de evolutie van de geometrie (klik op de afbeeldingen om ze te vergroten) is het interessant om op te merken dat Cannondale ook de kinematica van de vering heeft aangepast aan elke framemaat, evenals de vorm van de buizen (voornamelijk hun diameter, want de carbon lay-up blijft vrijwel identiek). Hierdoor is het rijgedrag van de Scalpel voor alle bikers hetzelfde, ongeacht de fietsmaat. Deze aanpassingen houden rekening met een verschillend gewicht en een andere positionering van het zwaartepunt.

Stash-kit: nooit zonder gereedschap!

Cannondale was een van de eerste merken om een setje gereedschap in het balhoofd in te werken en voorziet nu een kit onder de bidonhouder.

De Stash-kit bestaat uit een Fabric-multitool (het accessoiremerk uit eigen huis), een Dynaplug om een gat in de band te dichten en een CO2-patroon. Deze kit wordt standaard meegeleverd op de duurste modellen. Je bent niet verplicht deze kit te monteren, want Cannondale levert ook een kapje mee om de opening in het frame af te dekken (en waar de goedkopere modellen dus standaard mee zijn uitgerust). Onderweg ondervind je geen hinder van de kit: alles zit stevig vast zodat je geen gerammel hoort. Wel steekt het rubber ‘greepje’ om het tooltje uit de houder te trekken er nogal ver uit. Het tooltje leek ons ook aan de kleine kant zodat je niet echt over een hefboom beschikt om bouten los te draaien.

Oog voor details

Ook aan de details schonk Cannondale de nodige aandacht. Onderaan zien we dat de liggende achtervork nu in de voordriehoek scharniert, wat een stijvere constructie zou moeten opleveren. Een kapje dekt de opening af. En wat te zeggen van de ultra minimalistische kettinggeleider!

Links achteraan zien we dat de dropout werd opengewerkt zodat de steekas in de naaf kan blijven zitten bij een wielwissel. De achterkant stapt over op de Boost-standaard, maar het frame is nog altijd asymmetrisch (een verspringing van 6 millimeter aan de aandrijfkant) om een gelijke spanning te kunnen gebruiken op de spaken van het achterwiel.

De leidingen lopen intern door het frame en de vorm van het frame werd aangepast zodat er twee bidons in passen.

Vooraan kan je rekenen op de zeer lichte Lefty Ocho met een veerweg van 100 millimeter. Deze vork krijgt een nieuw en praktisch systeem om de remklauw van de voorrem los te koppelen wanneer je het wiel wil verwijderen (nog niet aanwezig op ons testmodel). Let ook op de aanwezigheid van een sensor op de voornaaf. Eenmaal verbonden met een GPS, zal er met een grotere nauwkeurigheid informatie over de snelheid en afstand verstrekt worden. Via een gratis Cannondale-app is er ook een verbinding met de smartphone beschikbaar.

De nieuwe Cannondale Scalpel is nog altijd uitgerust met een remote lockout (Fox) voor de twee veringen, waarbij je de keuze hebt uit twee posities (open/dicht). De fiets wordt standaard uitgerust met uitstekende ESI-grips.

Op ons testmodel, de Hi-MOD 1, kregen de wielen een nieuwe look. De carbon Hollowgram-velgen zijn lager en hebben een interne breedte van 25 millimeter. De achternaaf draagt de stempel van DT Swiss en voor de banden viel de keuze op het duo Schwalbe Racing Ralph en Racing Ray met een breedte van 2.25″.

Voor de rest lijkt ons testmodel sterk op het model dat gebruikt wordt door het XC-team. Shimano levert zowel de XTR-remmen als de XTR-aandrijving, enkel het crankstel is naar goede traditie een Hollowgram met een as van 30 millimeter. Carbon stuur en stuurpen komen uit eigen huis, de zadelpen is van Enve en het zadel van Prologo. Op deze XC-versie met een veerweg van 100 millimeter staat er standaard geen dropper post, maar alles is wel voorzien om er eentje te monteren.

De verrassing: een “echte” Scalpel SE van 120 millimeter!

De Cannondale Scalpel SE is niet nieuw. Van 115 millimeter gaat hij achteraan nu naar 120 millimeter door een achterdemper te gebruiken met een grotere slag. Het frame is immers identiek aan dat van het XC-model. Doordat de ingenieurs nu vanaf het begin rekening hielden met deze versie, zou hij homogener moeten zijn dan zijn voorganger.

De SE-versie krijgt een klassieke vork van 120 millimeter (RockShox SID) – en dus geen Lefty – en is standaard uitgerust met een dropper post. We zien het verschil tussen beide modellen op de foto’s hierboven. Zoek op de SE niet naar een remote lockout voor de achterdemper. Verder heeft het stuur van de SE wat meer upsweep en vooraan zit een band van 2.35″, achteraan eentje van 2.25″.

Versies en prijzen

Het gamma van de nieuwe Cannondale Scalpel XC telt 5 versies, waaronder een versie voor vrouwen. Daarnaast zijn er 3 versies van de SE, waarvan eveneens eentje voor vrouwen. De Hi-MOD 1 die dit artikel illustreert is het topmodel van 7999 euro. Er komt ook nog een duurdere Limited-versie, maar daarvan hebben we nog geen foto’s. Cannondale kondigt een gewicht aan van 9,76 kilogram voor de Hi-MOD 1; wij klokten op onze weegschaal af op 10,145 kilogram voor de medium, inclusief de Stash-kit.

Vervolgens komt de Cannondale Scalpel Carbon 2, met eveneens een versie voor vrouwen. Ook deze uitvoering heeft een Lefty en carbon Hollowgram 25-wielen, maar het frame is iets zwaarder. Een Shimano XT-aandrijving komt in de plaats van de XTR. Totaal gewicht: 10,71 kilogram. Prijskaartje: 4999 euro.

Net daaronder volgt de Scalpel Carbon 3 die nog steeds kan rekenen op de Lefty Ocho. In dit geval heb je recht op aluminium NoTubes Crest S1-wielen, een mix van Shimano SLX en XT voor de aandrijving en Deore-remmen. Vanaf de Scalpel 3 is de Stash-kit optioneel. Op de Scalpel Carbon 4 maakt de Lefty plaats voor een Fox F32 Rhythm Step-Cast en de Shimano-aandrijving voor een Sram NX/SX Eagle. Gewicht en prijzen zijn respectievelijk 11,76 en 11,77 kilogram en 4199 en 3699 euro.

Het SE-gamma bestaat uit een Scalpel SE1 die gemonteerd wordt met een RockShox SID Select+-vork, een Hollowgram-crankstel, een XT-aandrijving en -remmen (180/160 millimeter) en carbon wielen uit eigen huis. Gewicht 11,32 kilogram. Prijs: 4999 euro.

De Scalpel SE2 (waarvan ook een versie voor vrouwen beschikbaar is) wordt op pad gestuurd met een SID Select met een technisch iets minder hoogwaardige hydraulische dempercartridge. Sram Eagle SX-aandrijving en aluminium NoTubes Crest S1-wielen maken het plaatje compleet. Gewicht: 12,35 kilogram. Prijs: 3799 euro.

Cannondale Scalpel Hi-MOD 1 2021: de terreintest

We ontvingen enkele dagen geleden een exemplaar van de Cannondale Scalpel Hi-MOD 1 en trokken er al enkele keren samen op uit. Net voldoende om een eerste indruk te geven. Voor een persoon van 1m80 is de zitpositie op de medium nog net perfect, maar wanneer je groter bent moet je je toch naar een large wenden. Ook wanneer je een lange romp hebt, zouden we aanraden om voor een large te kiezen. Toch zeker wanneer je graag de korte stuurpen wenst te behouden (of je zou voor een langere stuurpen kunnen opteren, wat het rijgedrag van dit type fiets niet al te veel zal verstoren). We vonden het advies van Cannondale voor de veringen vrij stug en lieten zowel vooraan als achteraan wat lucht uit de veringen om een beter compromis te vinden.

Zelfs met de soepelere instellingen schieten we als een speer weg van zodra we wat forser op de pedalen duwen. Wat hebben ze nu in onze handen gestopt? Een staaf dynamiet?

De Scalpel heeft niets ingeboet van zijn legendarische rendement

Hoe meer kilometers we afmalen, hoe meer kleine hellingen we bestormen en hoe meer sprintjes we uit de benen schudden … hoe meer ons gevoel bevestigd wordt dat dit een explosief machientje is. De Scalpel heeft niets ingeboet van zijn legendarische rendement. We hebben zelfs de indruk dat hij op dit punt nog verbeterd is, met dank aan het stijvere chassis. Ook de nieuwe Hollowgram-wielen doen hun duit in het zakje om er een nerveus en licht fietsje van te maken.

Op technische beklimmingen kan je naargelang je persoonlijke voorkeuren de achtervering blokkeren of open laten staan. Open heeft ze iets meer dan in het verleden de neiging om in te zakken, maar je geniet wel van meer grip. Wanneer je de vering blokkeert, gaat er geen energie verloren op bijvoorbeeld een asfaltbaan, maar de vering is nooit 100% geblokkeerd en dus kan deze positie ook gebruikt worden op niet perfect gladde wegen. Wij vinden dat laatste wel leuk. Ook leuk is dat het voorwiel makkelijk op de grond te houden is, ondanks de nerveuze voorkant die de nodige stuurcorrecties vereist.

In technische afdalingen valt het op dat de achtervering veel actiever en toleranter werkt dan voorheen. De vorige Scalpel was reeds zeer aangenaam, maar de vering was minder soepel dan nu. Je voelt dat het achterwiel op de grond blijft kleven en tijdens lange ritten over slecht terrein geniet je van een comfortabeler gevoel. Na een tocht van meer dan drie uur stap je dan ook niet gebroken van de fiets …

Vooraan is de Lefty Ocho zonder twijfel de beste over alle generaties heen. Terwijl we in het verleden herhaaldelijk kritiek hadden op de te lineaire kant van de Lefty, is dat nu niet langer het geval! Er is voldoende ondersteuning in het midden van de veerweg en aan het begin van de slag is ze nog even gevoelig op kleine impacts. De enige kritiek die we hebben is dat de voor- en achterkant minder goed op elkaar lijken afgestemd dan in het verleden. Ongeacht de setting lijkt de Lefty altijd een beetje harder dan de achterkant. Maar er is niets dat de ‘tovenaars’ van 88+ niet kunnen veranderen door een kleine tuning van de Lefty.

De Scalpel lijkt een beetje op een sportwagen waarop alle rijhulpsystemen zijn uitgeschakeld. Hij is leuk om mee te rijden als je het niveau en de ervaring hebt, maar voor een beginner kan hij lastig zijn.

Over het algemeen is de zitpositie op de fiets niet zo veeleisend voor wat toch een pure XC-fiets is bedoeld voor competitie op het hoogste niveau. Zelfs niet met de stuurpen op het laagste niveau. De balhoofdhoek mag dan weer wat vlakker geworden zijn, toch heeft de Scalpel nog steeds een zeer levendige voorkant. Dit is geweldig op bochtige singletracks, waar we op topsnelheid door ramden.

Er moet echter worden opgemerkt dat deze nerveuze voorkant delicater is bij het afdalen. De Scalpel lijkt een beetje op een sportwagen waarop alle rijhulpsystemen zijn uitgeschakeld. Hij is leuk om mee te rijden als je het niveau en de ervaring hebt, maar voor een beginner kan hij lastig zijn. De grote offset van de vork speelt ongetwijfeld ook een rol bij deze karaktereigenschap. Het is een bewuste keuze van Cannondale en we bekritiseren die keuze niet omdat het de Scalpel onderscheidt van de rest van de productie en hem een uniek karakter geeft. Maar wees je er wel van bewust dat dit een fiets is die minder fouten vergeeft dan andere hedendaagse XC-fietsen (die meestal zijn uitgerust met een korte offset wat de voorkant enigszins “kalmeert”). De wielen, die erg stijf leken, accentueren het gevoel dat je tegen de limiet aanhinkt.

In deze context hebben we een dropper post dan ook echt gemist. Niet dat we een grote drop nodig hebben, maar met het zadel 80 tot 100 millimeter lager zouden we ons toch wat meer op ons gemak gevoeld hebben in de steilste secties. En de Scalpel zou er zijn vurig temperament niet door verliezen.

Verdict

Waarschuwing: de nieuwe Cannondale Scalpel is een fiets met een vurig temperament! Hij behoudt zijn vlijmscherpe karakter van voorheen, stuurt zeer nauwkeurig en heeft een levendige voorkant. Toch is hij in bepaalde opzichten verzoenend met dank aan de vernieuwde, actievere ophanging die alleen maar lof verdient. Hij is misschien niet perfect en zeker niet voor iedereen geschikt, maar voor diegenen die van aanpakken weten, belooft de Scalpel sensaties die maar weinig andere machines kunnen bieden. De Scalpel is een fiets die niemand onverschillig laat en waar wij alvast een boontje voor hebben. Net omdat we van sterke persoonlijkheden houden! We staan al te popelen om ook de SE-versie met 120 millimeter veerweg uit te proberen. Niet alleen om op zoek te gaan naar gemeenschappelijke kenmerken met het XC-model met 100 millimeter veerweg, maar ook naar de verschillen.

Meer info via www.cannondale.com/en