Test nieuw | Cannondale Scalpel 2024: hetzelfde maar beter?

De Cannondale Scalpel, die in 2002 werd gelanceerd, wist zich al snel te vestigen als een fiets bij uitstek voor rijders die op zoek zijn naar prestaties. Met tal van internationale overwinningen heeft hij dan ook een solide reputatie opgebouwd. 22 jaar later is de Scalpel sterk geëvolueerd. Net als de discipline zelf! Nu de circuits steeds veeleisender worden, doen de crosscountry-renners niet langer enkel een beroep op lichtgewicht fietsen, maar eerder op een algemeen krachtig frame (verhouding tussen gewicht en stijfheid, voldoende veerweg en moderne kinematica, telescopische zadelpen, …).

“We houden er niet van om te zeggen of te horen dat we een downcountry hebben ontworpen, want dat is niet waar. In plaats daarvan hebben we ons frame aangepast aan het moderne crosscountry. En uiteindelijk is het net zoals met de oude XC-frames: het enige wat je wilt is een capabele en snelle fiets, die zo snel mogelijk kan rijden, ongeacht het terrein. De Scalpel volgt gewoon de evolutie van XC”, legt Will uit, manager van de MTB-divisie binnen het Amerikaanse merk.

Het merk legt uit dat het nauw heeft samengewerkt met het Cannondale Factory Racing Team om dit nieuwe frame te ontwikkelen. “Het XC-team heeft duidelijk zijn behoeften uitgedrukt: geef ons meer! Dat is wat wij deden. De nieuwe Scalpel biedt meer veerweg, een agressievere geometrie en ongeëvenaarde prestaties”, legt Will uit.

Frame: enkel een kwestie van gewicht?

Op het eerste gezicht is het moeilijk om de esthetische verschillen aan te wijzen tussen deze Scalpel 2024 en de vorige generatie. Met zijn strakke lijnen behoudt hij het ‘pittige’ aspect dat hem kenmerkt. “De kinematica, het gewicht, de stijfheid en zijn capaciteiten: het zijn allemaal elementen die de vorm bepalen, maar waarbij hun functie voorop staat. De vorm mag deze elementen niet beperken”, legt Adam, ingenieur bij Cannondale, uit.

Het merk legt uit dat het veel aan de verhouding tussen gewicht en stijfheid heeft gewerkt om deze verhouding zo veel mogelijk te optimaliseren. Het resultaat? Een winst van 132 gram op het frame dat nog 1778 gram weegt, vergeleken met 1910 gram voor de vorige generatie. De complete fiets weegt stipt 11 kilogram, althans onze testversie (Lefty 1).

Dit gewicht geldt voor het frame dat is vervaardigd uit ‘hoge modulus’ vezels, een frame dat voorbehouden is voor de twee duurste modellen. De andere modellen hebben recht op andere vezels, die iets goedkoper zijn en die, afhankelijk van de maten, een extra gewicht van ongeveer 100 tot 150 gram meebrengen.

Het valt niet direct op, maar wanneer je de twee generaties naast elkaar plaatst, is het duidelijk te zien dat de plaatsing van de demper op modeljaar 2024 iets verhoogd is om in lijn te komen met de achterdriehoek, waardoor er ook ruimte is voor twee bidonhouders in het frame. Net boven de trapas zie je dat de zitbuis een verdikking kreeg om de bidonhouder meer naar binnen te draaien (en meer ruimte te bieden).

De Cannondale Scalpel 2024 is voorzien van het FlexPivot-systeem van het merk, dat we onlangs ook zagen op de Cannondale Moterra SL (zie Test nieuw | Cannondale Moterra SL: het beste van twee werelden?). De zeer dunne koolstof bladen van de liggende achtervork zijn interessant in termen van constructie en kinematica (waar we later op terugkomen), maar zorgen er ook voor dat je een paar kostbare grammen op de weegschaal kunt besparen. Het merk heeft daarentegen afstand gedaan van de asymmetrische constructie van de achterdriehoek, die wel aanwezig was op de vorige generatie.

Met een toegang via de headset is deze nieuwe Scalpel voorzien van een interne doorgang voor de kabels. De nieuwe Scalpel is uitgerust met een carbon cockpit uit één stuk, door het merk ‘XC-One’ genoemd, en waarbij de integratie van kabels en remleidingen centraal staat. “Het was een grote beslissing, omdat het publiek nog steeds verdeeld is over dit onderwerp. In tegenstelling tot de Moterra SL (waar de keuze aan de koper wordt gelaten met één ingang in de onderbuis en één in het balhoofd, nvdr), is dit model echter bedoeld voor competitie. Er zijn geen compromissen gedaan, het is een raket die we wilden ontwikkelen”, legt Will uit. De cockpit heeft een gewicht van 235 gram, is 760 mm breed en is verkrijgbaar in verschillende kleuren die passen bij die van het frame. We moeten ook vermelden dat Cannondale lagers van hogere kwaliteit heeft gekozen om de levensduur van deze lagers te maximaliseren en daardoor de vervangingsintervallen te verlengen, wat we toejuichen.

Veringen: Flexstays en Lefty, de identiteit van het merk

De vorige versie van de Scalpel had achteraan een veerweg van 100 mm, maar daarnaast was er ook nog een SE-versie met een veerweg van 120 mm. In 2024 krijgen alle modellen 120 mm veerweg!

Net als bij de andere modellen in de catalogus biedt Cannondale ‘Proportional Response’ op deze Scalpel 2024. “Waar de meeste frames op de markt voor alle maten dezelfde kinematica gebruiken, willen wij de kinematica graag voor elke maat personaliseren en aanpassen om hetzelfde prestatieniveau te bieden, ongeacht de grootte van het frame. Dit houdt in dat we vier frames moeten ontwikkelen en tekenen – één voor elke maat – in plaats van slechts één”, legt Adam uit.

De Cannondale Scalpel behoudt de 4 Bar Linkage-architectuur die werd ingehuldigd op de vorige generatie, met een compacte link die voor de zitbuis is geplaatst en dunne carbon bladen op de liggende achtervork die een virtueel draaipunt creëren, de beroemde FlexPivot geïnspireerd op de originele Scalpel uit 2001.

Op ons testmodel is het een RockShox SIDLuxe Ultimate-demper die de dienst uitmaakt. Deze is voorzien van een lockout op het stuur met twee standen (open/vergrendeld), en niet met 3 standen zoals RockShox nu aanbiedt (zie Test nieuw | RockShox SID 2024: wanneer iets goeds toch nog beter wordt). “Naar onze mening is een lockout met drie standen een reactie op een fiets waarbij compromissen zijn gesloten. We behouden een klassieke vergrendeling met twee standen, omdat we over een goede kinematica beschikken waar we trots op zijn. Als we ons werk goed doen, hebben we geen tussenpositie nodig, en door de vering te vergrendelen verkrijg je eenvoudigweg een hardtail wanneer dat nodig is”, predikt Adam. Alleen de terreintest zal hier over kunnen beoordelen.

De Scalpel is uiteraard uitgerust met de Cannondale Lefty Ocho, de achtste generatie al van Cannondale’s eigen MTB-voorvork die we ook al op de Scalpel SE hebben gezien. Het gaat hier niet om een Lefty Ocho van 100 mm waarvan de veerweg is vergroot, maar om een gloednieuwe voorvork. Hoewel de twee esthetisch identiek lijken, begon Cannondale helemaal opnieuw bij de ontwikkeling van deze versie met 120 mm veerweg.

Deze Lefty Ocho 120 mm wordt aangekondigd met een gewicht van 1550 gram. “Het hele spel is om de hoeveelheid materiaal op de noodzakelijke gebieden aan te passen om stijfheid te bieden waar dat essentieel is en een zekere flexibiliteit waar dat nuttig is. Hij behoudt zijn ontwerp op basis van naaldlagers, wat voor veel gevoeligheid zorgt”, legt Adam uit.

Moderne geometrie en “Size Tuning”

Cannondale profiteerde van de update van het frame om de geometrie een evolutie te geven. “We hebben het bottom bracket iets verlaagd en de hoek van de zitbuis herzien om optimaal trappen te garanderen. Bij de XL-maat hebben we ook de lengte van de liggende achtervork gecorrigeerd, die bij de vorige generatie enigszins beperkt was”, legt Adam uit. De Scalpel 2024, in maat M, kenmerkt zich door een reach van 450 mm, een liggende achtervork van 438 mm, een balhoofdhoek van 66,6° en een zitbuishoek van 71,7°.

Zoals we je een paar regels hierboven hebben uitgelegd, profiteert de Scalpel 2024 van Cannondale’s ‘Proportional Response’, namelijk de aanpassing van de kinematica en geometrie aan elke framemaat, om identieke prestaties te bieden, ongeacht de lengte van de bestuurder.

Onderdelen: alles om te behagen

Tijdens de presentatie van de nieuwe fiets, stelde Cannondale ons de luxueuze versie genaamd Scalpel 1 ter beschikking. Met hoogwaardige onderdelen is deze versie bedoeld voor competitie of voor liefhebbers van mooie onderdelen.

De Sram XO T-Type AXS aandrijving hoeven we niet meer te presenteren, dat deden we al in dit artikel: Test | Sram Eagle AXS 2023: zonder gelijke.

Vertragen doet de fiets met een paar Sram Level Silver Stealth-remmen met 4 zuigers, gecombineerd met HS2-schijven van 180 mm (voor) en 160 mm (achter).

Het onderstel bestaat uit een paar DT Swiss XRC 1501 carbon wielen met een interne breedte van 30 mm. Ze zijn voorzien van Maxxis-banden, meer bepaald een Rekon Race (2.4″, EXO-karkas) vooraan en een Aspen (2.4″, EXO-karkas) aan de achterkant.

We hadden het al over de cockpit uit één stuk. Dit is echter niet de enige nieuwigheid, want deze Scalpel beschikt standaard over een telescopische zadelpen! Onze wensen lijken te zijn gehoord; tijdens onze tests met de vorige generatie wezen we namelijk op het ontbreken van een telescopische zadelpen. Er werd gekozen voor een Fox Transfer SL. Speciale vermelding voor de handvatten van Rockshox – die sterk lijken op die van ESI Grips – die we erg leuk vonden.

Versies, gewicht en prijzen van de Cannondale Scalpel 2024

Naast ons testmodel (Scalpel 1 Lefty), met een prijs van € 9.499, staan ​​er nog vier andere versies van de Cannondale Scalpel in de catalogus van het merk:

Cannondale Scalpel 1 Lefty 2024: de eerste test

Cannondale nodigde ons voor de presentatie van de gloednieuwe Scalpel uit in Portugal, niet ver van de stad Braga. De presentatie viel samen met die van de nieuwe Moterra SL waarover we onlangs vertelden: Test nieuw | Cannondale Moterra SL: het beste van twee werelden? Deze regio van Europa mag dan wel bekendstaan voor het milde weer aan het einde van de winter, maar tijdens ons bezoek had het noorden van Portugal vooral mist, gevolgd door regen, voor ons in petto. Hoe dan ook, de regio heeft prachtige paden en hierdoor konden we de verschillende facetten van deze Scalpel 2024 ontdekken.

Zoals gewoonlijk moet worden opgemerkt dat we slechts één dag met de nieuwe Scalpel reden, en dat het hier dus geen duurtest betreft.

Voordat we de trails gaan bestormen, nemen we de tijd om de veringen aan te passen. De Lefty kan intimiderend overkomen met zijn andere constructie, maar de aanpassing ervan is niet ingewikkelder dan die van zijn populairdere concurrenten. Op de website van het merk vind je een tabel die een uitgangspunt biedt voor de druk, voordat je deze aanpast om een ​​SAG van ongeveer 25% te verkrijgen. De demper – een Rockshox SidLuxe Ultimate – komt vaker voor. Voor een rijder van 63 kilogram kwamen we uit op een psi van 94,5 in de voorvork (en -11 klikken rebound) en van 160 psi in de demper om een ​​ideaal gevoel te vinden.

Efficiëntie is uiteraard het eerste punt dat we op de Scalpel verwachten te voelen, maar het is vooral de comfortabele en goed gecentreerde zitpositie die we op prijs stellen. Met zijn 1m77 zit je nederige dienaar tussen maat M en L in, het is uiteindelijk op de kleinste van de twee dat de testrit werd uitgevoerd.

Lang moeten we niet wachten om verrast te worden door de prestaties en het reactievermogen van het frame. Vanaf de eerste hobbels en relanceringen ontdekken we een stijf – maar niet overdreven – frame waardoor je bij elke pedaalslag zin hebt om extra watts te leveren. Bij elke geleverde inspanning geeft de Scalpel het ons terug. Zonder iets te kunnen zeggen over het verschil en/of mogelijke evolutie ten opzichte van de vorige generatie, is het duidelijk dat de reputatie van de Scalpel niet uit het niets komt.

Tijdens de weinige technische beklimmingen en trappassages die deze testlus voor ons reserveerde, hadden we geen spijt van het ontbreken van een tussenpositie voor de veringen. In de open positie biedt de Scalpel een goede ondersteuning en zakt hij niet in tijdens het klimmen.

De vergrendelde positie zorgt ervoor dat je op asfalt of bij sprints een fiets bekomt die lijkt op een hardtail. Op snelle en relatief glooiende singletracks moet je nederige dienaar toegeven dat hij dol is op de tussenpositie die de nieuwste generatie van de SID biedt (zie Test nieuw | RockShox SID 2024: wanneer iets goeds toch nog beter wordt). Die tussenpositie biedt comfort maar behoudt ondertussen veel momentum, waarbij de veringen hoog in hun veerweg blijven. We stellen echter vast dat we deze tussenpositie nauwelijks hebben gemist tijdens het rijden met deze nieuwe Scalpel op de Portugese trails. De fiets biedt in de open stand voldoende steun in het midden van de veerweg en voldoende comfort in de vergrendelde positie, met dank aan de werking van de achterdriehoek. Een onderwerp dat we verder moeten uitdiepen!

Bergaf is het frame comfortabeler en soepeler dan wat we hadden verwacht. Het achterwiel lijkt aan de grond te kleven, met een actieve vering die veel comfort biedt. De Lefty Ocho biedt veel gevoeligheid en strijkt kleine schokken glad, terwijl hij in het tweede deel van de veerweg de nodige ondersteuning biedt. Speciale vermelding voor de cockpit die ons al snel wist te overtuigen met de juiste balans tussen stijfheid en comfort.

Naast de goede dempingseigenschappen, is het vooral het levendige en speelse karakter van de besturing die we op prijs stelden op deze Scalpel 2024. Op kronkelige singletracks biedt de zeldzame precisie van de Scalpel veel plezier.

Ondanks al deze lof lijkt het ons dat de Cannondale Scalpel een machine blijft die moet worden aanbevolen aan een specifiek en geïnformeerd publiek, en die niet in ieders handen moet worden gelegd. Voor rijders die op zoek zijn naar een efficiënte fiets die klaar is om te schitteren – en niet enkel om te genieten aan boord van deze fiets – is de Scalpel de machine bij uitstek! De Scalpel wekt ook de indruk (zeer) capabel te zijn, wat kenmerkend is voor moderne crosscountry-frames. De valstrik is het overschrijden van de eigen technische mogelijkheden, in welk geval de geringe veerweg van de Scalpel mogelijk niet voldoende is om de fouten van de piloot te compenseren.

Verdict

Hetzelfde maar beter? Het lijkt zo … Of in ieder geval meer in lijn met de evolutie van de XC-discipline. Met een iets lichter frame, maar uitgerust met een veerweg van 120 mm, een herziene kinematica en een verbeterde geometrie, terwijl standaard een telescopische zadelpen op alle versies wordt aangeboden, doet de Cannondale Scalpel 2024 de nodige inspanningen om zijn plaats als uitzonderlijke XC-machine te behouden. Efficiënt bij het trappen, stabiel op oneffen stukken, levendig en speels in de besturing, terwijl hij capabel en redelijk comfortabel is op technische stukken. We kunnen niet wachten om deze nieuwe generatie van de Scalpel op de proef te stellen op onze gebruikelijke testcircuits, want hij is er ruimschoots in geslaagd om onze nieuwsgierigheid op te wekken tijdens deze presentatie!

Meer info via www.cannondale.com