Test nieuw | Focus: Doctor Jam² en Mister Sam² ⋆ Vojo

Aan ideeën geen gebrek bij Focus. Na het herontwerp van de Jam² met een Bosch-motor in 2019, de lancering van zijn grote broer Sam² het jaar nadien en de komst van de Jam² met Shimano-motor en herziene vering eind 2021, presenteert het Duitse merk nu de nieuwe generaties van zijn Jam² en Sam² met Bosch-motor. Deze krijgen een geheel nieuwe ophanging, een verder verfijnde geometrie, een 750 Wh batterij, carbon versies, … Op papier verandert alles, maar hoe zit het op het terrein? We deden de test.

De Jam² 6 Series en 8 Series

De oude Focus Jam² 6 Series was een gemakkelijke en comfortabele aluminium fiets, de twee jaar later uitgebrachte 7 Series – nog steeds uit aluminium, maar dit keer met een Shimano-motor – had al een iets pittiger karakter.

Het is dus de Jam² 6 Series die nu door Focus vernieuwd werd, de versie met een Bosch-motor en aluminium frame. Maar in de catalogus komt er ook een Jam² 8 Series bij. Die bestaat uit een carbon frame, maar is verder in alle opzichten identiek aan de 6 Series-modellen.

De carbon versie was echter niet de enige drijfveer achter deze generatiewissel. Het was ook en vooral een kwestie om de Jam² het tijdperk van het Bosch Smart System binnen te loodsen, met onder andere een 750 Wh batterij, een betere ergonomie en meer mogelijkheden om de ondersteuning te personaliseren. Door op het veel minder kneedbare oude systeem te blijven rekenen, begon de Jam² zijn aantrekkingskracht ten opzichte van de concurrentie ernstig te verliezen en daarom werd een update noodzakelijk.

Een Bosch Performance CX-motor met een 750 Wh-batterij (of 625 Wh op de instapmodellen) zorgen voor de ondersteuning. Ze worden bestuurd door een led-afstandsbediening en Kiox 300-display op de Jam² 6 Series (aluminium frame), of door de nieuwste Mini Remote / System Controller op de Jam² 8 Series (carbon frame).

Voor degenen die niet familiair zijn met dit systeem, geven we mee dat deze ondersteuning nogal krachtig uit de hoek kan komen en niet altijd even makkelijk te beheersen is. Dat is vooral het geval in de krachtigste modi als eMTB en Turbo. Bergop kan dit voor een onevenwichtig geheel zorgen …

De fiets beschikt over 160 millimeter veerweg vooraan en 150 millimeter achteraan, wat evenveel is als op de Jam² 7 Series en 10 millimeter meer op de voorvork dan bij de oude 6 Series. Het meest interessante zit hem echter in de architectuur van deze ophanging: na lang geloofd te hebben in, verdedigd en geprobeerd te hebben om het single pivot / link systeem te perfectioneren, verandert Focus zijn aanpak nu radicaal en kiest het voor deze nieuwe Jam² voor een 4-bar Horst Link. Deze laatste is, over alle categorieën heen, ongetwijfeld de meest voorkomende architectuur in het mountainbiken omdat het een zeer veelzijdige ophanging betreft.

Het merk uit Freiburg verklaart deze keuze met een heel nuchtere reden: dit nieuwe systeem bespaart aanzienlijk aan gewicht in vergelijking met het eerder gebruikte systeem, wat het overgewicht van de imposante 750 Wh batterij van Bosch tot op zekere hoogte compenseert. Met zijn 4,4 kilogram is deze laatste een van de zwaarste op de markt.

De batterij is niet alleen zwaar, maar ook lang, en ze bezorgt ingenieurs dan ook veel kopzorgen om ze in te bouwen in een fiets zonder de fiets uit balans te brengen. Net zoals vele andere merken heeft Focus dan ook beslist om de motor naar boven te draaien zodat de batterij in de meest verticale en centrale positie (weg van het voorwiel) kon geplaatst worden. Het resultaat daarvan merk je aan het uiteinde van de onderbuis.

De batterij kan natuurlijk verwijderd worden en dat doe je aan de onderkant van de fiets. Het plastic deksel (gerecycled) kan weggedraaid worden waarna een riem zichtbaar wordt waaraan je makkelijk kunt trekken om de batterij uit de onderbuis te schuiven. Nadeel is dat je vuile handen zult hebben wanneer je in de modder hebt gereden. Het voordeel is dan weer dat de batterij heel gemakkelijk toegankelijk is en je niet hoeft te worstelen met het sluitsysteem, wat bij andere fietsen soms wel het geval is.

De geometrie verandert aanzienlijk. De stuurhoek bedraagt 65,5 graden, wat 0,5 graden minder is dan bij de vorige generatie. Dankzij de omkeerbare cups is er de mogelijkheid om nog vlakker te gaan tot 64,5 graden. De zitbuishoek wordt 1,5 graden rechter tot 76,5 graden, de liggende achtervork op haar beurt 3 millimeter langer tot 447 millimeter. Bij de reach komt 10 tot 20 millimeter bij, afhankelijk van de maat (460 millimeter in maat M). Met de headset in de positie “Steep” (rechts) zijn de afmetingen van deze nieuwe Jam² 6 Series bijna identiek aan die van de Jam² 7 Series.

Het gamma wordt gevormd door zeven modellen: drie in aluminium onder het label 6 Series en 4 in carbon voor de 8 Series-familie. Van deze vier modellen is de meest exclusieve een gelimiteerde editie met de meer sportieve en veeleisende Bosch Performance CX Race-set.

Jam² 6 Series (tussen 24,4 en 25,7 kilogram): Jam² 6.9: 7399 euro / Jam² 6.8: 6499 euro / Jam² 6.7: 5799 euro (batterij van 625 Wh voor de laatste)
Jam² 8 Series (tussen 23,4 en 24 kilogram): Jam² 8.0: 8899 euro (Bosch Race) / Jam² 8.9: 7999 euro / Jam² 8.8: 6999 euro / Jam² 8.7: 5999 euro (batterij van 625 Wh)

Al deze fietsen hebben een “systeemgewicht” van 150 kilogram, dat wil zeggen dat ze getest zijn en officieel een gewicht van berijder + fiets tot 150 kilogram accepteren. Deze grens ligt vaker tussen de 110 en 130 kilogram, maar met een fiets die al 25 kilogram weegt komt deze grenswaarde al snel in zicht. Vandaar dat het systeemgewicht nu dus de hoogte ingaat.

De Sam² 6 Series

De Sam² is van hetzelfde … alleen wat groter. Deze fiets is bedoeld voor stevige enduro, waar de Jam² bedoeld is voor een beetje van alles. Waar je niet over te kiezen hebt, is het materiaal van het frame. De Sam² is enkel verkrijgbaar in aluminium. De veerweg neemt toe tot 170 millimeter achteraan en 180 millimeter vooraan, waarbij de doordachte ophanging is bedoeld voor een demper met spiraalveer.

Het is logisch dat ook de geometrie werd aangepast aan het zwaardere programma. De balhoofdhoek bedraagt 64,5 graden, of 63,5 wanneer we de cups omdraaien. De zitbuishoek is nog rechter dan bij de Jam² (77,5 graden) en de reach nog 10 millimeter langer (470 millimeter in maat M). Dit is 20 millimeter meer dan bij de vorige generatie! Over het algemeen vertoont de nieuwe Sam² een echte enduro-geometrie terwijl zijn voorganger, ondanks zijn imposante veerweg, een zekere veelzijdigheid leek te behouden.

Qua ondersteuning, accessoires en constructiedetails is het uitrustingsniveau van de nieuwe Sam² 6 Series hetzelfde als op de Jam². Zo zien we het Bosch Smart System, de C.I.S-stuurpen (Cockpit Integrated System) waarlangs de kabels in het frame verdwijnen, de kleine verwijderbare tas op de diagonale buis en royale gerecyclede plastic beschermingen op de diagonale buis en op de liggende achtervork (aan de zijde van de aandrijving).

De Sam² is dus niet verkrijgbaar in carbon maar enkel in aluminium om zijn gravity-programma te accentueren. Hij heeft wel recht op een Bosch Performance CX Race-versie, terwijl deze variant alleen wordt aangeboden op het carbon model van de Jam²-familie. Het assortiment bestaat uit 4 modellen die als volgt zijn verdeeld: Sam² 6.0 voor 8699 euro (Bosch Race), Sam² 6.9 voor 7899 euro, Sam² 6.8 voor 6999 euro en Sam² 6.7 voor 5499 euro (batterij van 625 Wh). Het gewicht varieert van 25,4 tot 26,7 kilogram.

Op het terrein

De Focus Jam² 6.9

Voor een keer is het niet het carbon topmodel dat Focus ons ter beschikking heeft gesteld voor een testrit, maar wel de aluminium versie, ofwel de Jam² 6.9. Deze weegt 25,7 kilogram; een gemiddeld gewicht voor een aluminium e-bike, maar nog steeds zwaar.

Op de fiets voel je vrij snel dat Focus de dynamiek van de fiets heeft verbeterd ten opzichte van de oude Jam² 6 Series, die erg neutraal was en een beetje tam kon lijken. Vergeleken met de 7 Series, die al levendiger is, hadden we minder het gevoel dat hij moeilijk te hanteren is bij lage snelheid. Als gevolg hiervan is deze nieuwe Jam² 6 Series veel aangenamer bij alle snelheden en leunt hij nauwer aan bij de referenties van het moment. Hoe moet dat gevoel zijn op de carbon modellen, vragen we ons af?

Bergop maken we uiteraard gebruik van de mogelijkheden van de Bosch Performance CX: die zorgt voor een energiestoot! Zoals het hoort, steigert de Jam² niet wanneer het bergop gaat. Oké, je zal er altijd wel in slagen om een reactie te krijgen die moeilijker onder controle te houden is, maar bij normaal gebruik verloopt alles prima.

Over de autonomie hebben we dit keer niets te vertellen, het ging om een korte testrit en we hadden niet de kans om dit punt te evalueren. Desalniettemin is het Bosch-systeem met de 750 Wh-batterij inmiddels algemeen bekend en mogen we vergelijkbare prestaties verwachten als op andere fietsen die met deze ondersteuning zijn uitgerust.

Wanneer de afdaling afgewisseld wordt met korte knikjes, laat de motor zien dat hij nog niet veel aan gebruiksgemak heeft ingeboet. De motor reageert telkens wanneer dat moet. De Jam² 6.9 is geen enduro-machine, we zijn erin geslaagd om zijn grenzen te bereiken zoals bij zijn voorgangers, maar we zijn nooit de controle kwijtgeraakt en we konden hem gemakkelijk kalmeren wanneer dat nodig was.

Terloops ontdekken we tijdens deze testrit voor het eerst de Sram DB8-remmen, die afgelopen voorjaar werden uitgebracht. Het bijzondere is dat deze op minerale olie werken waar de rest van het assortiment van de Amerikaanse fabrikant DOT gebruikt (lees Nieuw | Sram DB8-remmen met minerale olie). Op papier ruilen ze een beetje remkracht in (10% minder krachtig dan de Code) voor een eenvoudiger onderhoud (minder vaak ontluchten). Ook hierover zullen we ons onthouden van commentaar wegens de duur van onze test, maar we zijn het meestal eens met wat er voor de remkracht wordt aangekondigd. 10% minder dan de Code is echter nog steeds erg krachtig, en meer dan correct genoeg omdat de Jam² 6.9 dus geen endurofiets is.

Kortom, deze nieuwe Jam² 6.9 blijft trouw aan zijn roots en is een goede alles-in-één e-bike. Ondanks de omvang van het Bosch-systeem slaagde Focus erin om het gewicht beter te verdelen en de fiets interessanter te maken om te besturen zonder dat deze te veeleisend zou zijn. Het beste in alle opzichten, wat wil je nog meer?

De Focus Sam² 6.9

Wanneer de Jam² zijn limieten bereikt, is er de Sam². Hem temmen, is echter een ander verhaal. Ons testmodel – wederom in versie 6.9, dus met een montage vergelijkbaar met de Jam² van de dag ervoor met uitzondering van de ophanging – wordt aangekondigd op een gewicht van 26,6 kilogram. Slechts 900 gram meer lijkt niet veel, zelfs minder in percenten (3,5%), maar in combinatie met de veerweg en geometrie zijn de sensaties op het terrein totaal anders.

De Sam² is een tank. Maar een tank die toch klimt. Het is niet verwonderlijk dat de machine (het monster?) tijdens het fietsen minder uitblinkt dan zijn kleine broertje.

Bergaf slikt de Sam² absoluut alles wat hem voor de wielen wordt gegooid en alsof het duo geometrie / ophanging niet genoeg is, zorgt de traagheid door het gewicht ervoor dat hij toch een weg vindt. Soms kan het lastig worden, omdat je soms de indruk hebt dat de fiets zijn eigen leven leidt zonder zich zorgen te maken over wie erop zit. We verliezen dan de focus, maar het is zelden een goed idee om de focus te verliezen als je al dit gewicht onder toom moet houden.

Het is dus een feit dat de Sam² moeilijker te besturen is en meer betrokkenheid vereist dan de Jam². Hij is minder veelzijdig in het spectrum van de verschillende disciplines, maar ook in de gebruikers tot wie hij gericht is. Zelf ben ik meer van het lichte type (65-66 kilogram) en dus erg gevoelig voor het echte gewicht van de e-bike. Ik had dan ook de indruk dat ik meer met de Sam² moest vechten dan met de Jam², die het vrij goed doet in het terrein. Trappen, hellingen, compressies, landen na jumps, … hoe lichter je bent, hoe meer de Sam² een actieve en aanwezige piloot nodig heeft om te schitteren.

Wanneer je die voorwaarde vervult, dan maakt de machine indruk met zijn comfort en efficiëntie. Zoals hierboven al vermeld, voelt het alsof niets hem kan stoppen … behalve een bunny hop, want we wensen je veel succes om hem van de grond te krijgen. De Sam² rijdt als een freeride-fiets, met snelheid en zonder nerveuze kleine bewegingen en constante tempowisselingen.

Denk niet dat de Sam² een slechte fiets is, hij is gewoon exclusiever en gericht op goed geïnformeerde mensen die bewust voor deze fiets hebben gekozen. In dit opzicht is hij heel anders dan de Jam², die geschikt is voor een grotere verscheidenheid aan piloten.

Verdict

De e-bikes van Focus vorderen van jaar tot jaar en dat is prettig om te zien. Een speciale vermelding gaat naar de Jam², die na 4 jaar al zijn belangrijkste fouten heeft gewist en nu ook carbon versies telt in de catalogus die qua prijs goed geplaatst zijn in vergelijking met die in aluminium. We waren iets minder overtuigd over de Sam², maar de fiets is er niettemin voor zeer specifieke toepassingen en heeft bepaalde argumenten (onder andere de prijs ten opzichte van de concurrentie) in een segment waar fietsen altijd min of meer tegen hun gewicht vechten … en daarom op elkaar lijken. We hopen echter dat Focus van deze nieuwe generatie zal profiteren om zijn assortiment een beetje te stabiliseren, want door het tempo van de onophoudelijke nieuwigheden van de afgelopen jaren is het gemakkelijk om daarin te verdwalen als je het onderwerp niet van dichtbij hebt gevolgd.

Meer info via focus-bikes.com