Test | Sram XX1 Eagle: de 12-speed op de testbank

De Sram XX1 Eagle 12-speed is ongetwijfeld één van de nieuwigheden voor 2017 waar het meest naar uitgekeken werd. Er rijzen bij de bikers dan ook heel wat vragen op omtrent deze nieuwe groep. Is de 12-speed goed? Hoe doet die befaamde Sram Eagle het op het terrein? Is de groep betrouwbaar? Na zes weken van intensief testen, hebben we geprobeerd om een antwoord te bieden op deze en nog meer vragen. Hier is ons verdict!

Na afloop van de Roc d’Azur vertrouwde Sram één van zijn demofietsen aan ons toe, een Canyon Lux die volledig uitgerust is met Sram/RockShox, inclusief de complete Sram XX1 Eagle-groep, de nieuwe SID, de laatste generatie van de Reverb-zadelpen en Sram Level ULT-remmen waar je hier binnenkort ook een testverslag van zal kunnen lezen.

We hebben de Sram Eagle XX1 in de herfst intensief getest in de Belgische modder, op gevarieerd terrein, om te zien wat hij in zijn mars heeft.

Gelet op de fiets die ons toevertrouwd werd, hebben we deze test uitgevoerd met het oog op een gebruik in XC/Marathon. Vanwege zijn versterkte crankstel, en daaruit voortvloeiend ook iets hoger gewicht, is het de bedoeling van Sram om de XO1 Eagle te reserveren voor gespierdere disciplines als enduro.

In de werkplaats: de Sram XX1 Eagle onder de loep

We gaan hier de volledige presentatie van de groep niet herdoen, die kan je nalezen in het artikel dat dateert van de presentatie van de groep. Laten we ons in de plaats daarvan eens richten op wat de technische fiches niet vertellen. En we beginnen met het verifiëren van het gewicht van elk onderdeel, nadat we de groep hebben gedemonteerd volgens de regels van de kunst. Dit gaf ons ook de gelegenheid om elk onderdeel tot in het kleinste detail te bestuderen.

Op de weegschaal zien we dat we het gewicht dat door de fabrikant werd meegedeeld gerespecteerd werd. Het tijdperk dat fabrikanten hierin foefelden lijkt al lang voorbij en dat is maar goed ook. We stellen ook vast dat het gewichtsverschil tussen de Sram XX1 Eagle en de XX1 11-speed bijzonder klein is bij de derailleur (266 gram tegenover 243). Dit is ook het geval bij de ketting (beiden 246 gram) en de shifter (108 gram tegenover 110).

Het verschil is groter bij het crankstel en de cassette. Er bestaan geen mirakels en dus is het logisch dat bij deze laatste, door toevoeging van een kransje van 50 tanden, een gewichtstoename onvermijdelijk is. Het verschil bedraagt bijna 100 gram (364 gram bij de XX1 Eagle 10/50 tegenover 270 gram bij de XX1 11-speed 10/42). Maar het nieuwe crankstel maakt dit weer goed dankzij de holle carbon traparmen: met een gewicht van 488 gram en een kettingblad van 34 tanden en een stalen GXP-as, komt hij in de nabijheid van de lichtste referenties in deze categorie zoals de Race Face Next SL. Het nieuwe crankstel is ook bijna 100 gram lichter dan een XX1 11-speed crankstel.

Zowel de prijs als het gewicht van de Sram XX1 Eagle 12-speed is quasi identiek aan dat van zijn voorganger

Kortom, met een totaalgewicht van 1472 gram weegt de nieuwe Sram XX1 Eagle-groep quasi evenveel als zijn voorganger. Rest ons nog om eens te kijken hoe het zit met onze portefeuille. En ook daar stellen we vast dat de XX1 Eagle 12-speed quasi evenveel kost als zijn 11-speed voorganger. In tegenstelling tot wat we zouden denken, is de prijs niet gestegen. Op de website van Sram staat een adviesverkoopprijs van 1483 euro voor de complete Sram XX1 Eagle, tegenover 1487 euro voor de ‘klassieke’ XX1. Idem wanneer we het aanbod van de belangrijkste onlineverkopers raadplegen. Daar stellen we vast dat beide groepen te koop zijn tussen 800 en 1200 euro (met of zonder crankstel). We geven ook nog even mee dat de Sram XX1 Eagle naast deze, in de realiteit echt wel geslaagde, goudkleurige ‘blingbling’ versie, ook nog in het zwart beschikbaar is.

Dus ja, we kunnen samenvatten dat de Sram XX1 Eagle duur is, maar dit ligt simpelweg aan het feit dat dit het vlaggenschip van het gamma is. Maar om nu te zeggen dat, zoals we vaak horen, de 12-speed de prijzen doet exploderen, is niet correct. Wel hopen we dat er binnenkort ook nog goedkopere versies van op de markt zullen verschijnen, ook al zullen we verderop zien dat dit niet zo eenvoudig zal zijn. De overstap van 11 naar 12-speed vergt nu eenmaal heel wat technische aanpassingen die niet zo eenvoudig zijn. We begrijpen dit maar al te goed als we de groep zelf opnieuw moeten monteren. Sram heeft een video geproduceerd die specifiek bedoeld is voor de montage van de Eagle-groep, waardoor je de specifieke voorzorgsmaatregelen die je in acht moet nemen beter begrijpt. Eén van de belangrijkste punten is de afstand tussen het bovenste derailleurwieltje en de tanden van het grootste kransje van de cassette (video hieronder – de volledige video van tien minuten is beschikbaar op het Youtube-kanaal van Sram):

[field name=iframe]

Nadat je begrepen hebt hoe je de groep correct moet monteren, is het nu tijd om ermee aan de slag te gaan op het terrein. Dit is de echte waardemeter om het belang, de relevantie en de kwaliteit van de nieuwkomer te evalueren. Ziehier onze indruk, onderdeel per onderdeel.

Sram XX1 Eagle-achterderailleur: groot en fijngevoelig

De Sram XX1 Eagle-achterderailleur neemt de hoofdprincipes over die reeds te vinden waren op zijn voorganger met 11 versnellingen (met name de horizontale X-Horizon beweging), maar met niettemin enkele niet zo onbeduidende wijzigingen om de aanwezigheid van een groot kransje van 50 tanden te kunnen verteren, alsook de extra versnelling. Daarvoor werd de kooi verlengd en werd er in de kooi plaatsgemaakt voor een groter onderste derailleurwieltje (14 tanden tegenover 12 op de XX1), terwijl de sprong (offset) van de derailleur ook verlengd werd en gaat van 35 millimeter op de 1×11-derailleurs naar 45 millimeter op de Sram Eagle 12-speed.

Wanneer we de derailleur in de hand nemen, worden we meteen bewust van de grootte ervan en begrijpen we meteen het belang van een piekfijne afstelling. Dit is nog meer het geval bij een full suspension waar de actie van de vering kleine bewegingen zal veroorzaken die, in geval van een niet zo nauwkeurige afstelling, de goede werking van het geheel zullen verstoren. Om het werk van de mecaniciens te vergemakkelijken heeft Sram een klein en handig tooltje ontwikkeld dat je tussen het grote kransje en het bovenste derailleurwieltje kan plaatsen, om zeker te zijn dat de afstand tussen beiden perfect conform de aanbevelingen van de fabrikant is.

De stelschroeven zijn makkelijk te regelen, net zoals de kabelspanning. Deze geraken in de loop der tijd niet ontregeld, maar in de loop van de test stelden we wel vast dat de uitlijning van de derailleurpat zeer belangrijk is en dat de minste verschuiving het schakelen negatief kan beïnvloeden. Onze test-Canyon was dan wel uitgerust met een dik en versterkt model, toch hadden we wat twijfels over zijn perfecte positionering. Idem op de andere testfietsen die met deze 12-speed waren uitgerust en waar we recent mee gereden hebben.

Ook de bekabeling dient perfect te zijn. We betreuren dat het ‘katrol’-systeem, dat dienst doet om de kabel te geleiden, de montage van een waterdicht kabelsysteem met een kleine balg belet. Dit zou een snelle verstopping van de leidingen voorkomen, wat hier nog schadelijker zou zijn dan op andere aandrijvingen. Toch zien ook wij niet meteen hoe Sram dit anders had kunnen aanpakken … tenzij we naar de elektronica zouden grijpen. Aah, we dromen al van een Sram XX1 Eagle Etap … (het draadloze elektrische systeem van Sram voor op de weg).

Als aan al deze parameters wordt voldaan, kan je pas echt volop profiteren van de grote kwaliteiten van de Sram XX1 Eagle, alsook van zijn bijna geruisloze werking. We hadden dit al opgemerkt tijdens onze eerste testrit in Californië, en we kregen hier de bevestiging: het geluid van de aandrijving is sterk verminderd. Het is maar een detail, maar het valt wel snel op. Het opschakelen verloopt vlot en zeer precies, maar het afschakelen verloopt iets brutaler. Dit is misschien te wijten aan de trekveer van de kooi die nog sterker is dan voorheen (Clutch Type 3). Het schakelen van de 42 naar de 50 vereist geen bijzondere inspanning en je voelt dat je te maken hebt met een groep die ontwikkeld is door veeleisende atleten voor een gebruik op het hoogste niveau.

Ook al kunnen we hier niet meteen spreken van een heuse langeduurtest, toch kunnen we gezien de testomstandigheden en het intensieve karakter van de test ook een woordje zeggen over de duurzaamheid en de slijtage van het geheel. En het lijkt erop dat hier alle lichten op groen staan! De grote derailleurwieltjes tonen geen enkel spoor van slijtage en behalve een lichte kras draagt de derailleur geen enkel spoor na afloop van onze test. Een bewijs dat hij, ondanks zijn afmetingen, niet te veel wordt blootgesteld aan impacts. Een speciale vermelding ook voor de ‘cage lock’-knop, waarmee je de kooi kan blokkeren in een open stand zodat je het achterwiel makkelijker kan verwijderen.

We hebben al gezegd dat deze derailleur meer aandacht vereist dan een 10 of 11-speed op het moment dat je het geheel moet afstellen, en ook alle bijkomende parameters (pat, bekabeling, …) moeten absoluut perfect in orde zijn, maar op zich is dit meesterstuk van de Sram XX1 Eagle-groep geslaagd.

Shifters: op gekend terrein

De Sram XX1 Eagle-shifter gelijkt sterk op zijn voorgangers en we bevinden ons hier op gekend terrein. De ergonomie is perfect, het schakelen verloopt levendig en precies en de instellingsmogelijkheden van de shifter om op te schakelen, laten toe om deze naar je eigen verlangens af te stellen.

Wanneer je over Sram-remmen beschikt, kan je je shifter ook op één enkele beugel monteren, zoals het geval is op onze testfiets en waarop je eveneens de blokkeerknop van de RockShox Monarch XX-demper vindt (identiek aan deze van een Reverb-zadelpen).

De XX1-versie is versierd met luxueuze attributen zoals een carbon kap, net zoals de belangrijkste shifter. Dit is vooral esthetisch van belang, want er wordt amper gewicht mee gewonnen. We waren in staat om deze te vergelijken met de XO1-shifter en we stelden vast dat het verschil klein is, om al niet te zeggen onmerkbaar. Ten slotte is ook het vervangen van de kabel een makkie. Kortom, alleen maar goeds te vertellen.

Cassette: een sieraad

De Sram XX1 Eagle-cassette is ongetwijfeld het meest indrukwekkende onderdeel van de groep. Je kan niet om zijn afmetingen heen, vermits het tandwiel met 50 tanden een grotere diameter heeft dan de remschijf van 180 millimeter! De cassette wordt op dezelfde manier vervaardigd als de high-end 11-speed en de eerste elf kransjes (hier een 10/42) worden uit één stuk staal gefreesd. Het grootste kransje van 50 tanden, uit aluminium, wordt er dan nadien nog bijgevoegd.

Met zijn gouden coating springt ze nog meer in het oog … maar er bestaat ook een zwarte uitvoering voor zij die minder willen opvallen. Deze coating heeft echter niet louter een esthetisch belang. Het gaat hier om een beschermlaag uit titaannitride die de duurzaamheid van het geheel verlengt. Gezien de prijs van het onderdeel (adviesprijs van meer dan 450 euro – de laagste prijs die we vonden lag rond de 350 euro) is dit eerder goed nieuws.

In het verleden stelden we tijdens een duurtest met de Sram X1-groep, en na de vele kilometers die we hebben afgehaspeld met de 11-speed cassettes van Sram, de zeer grote duurzaamheid van de cassettes van het merk reeds vast. Op de XX1 Eagle zagen we echter dat de gouden coating niet onverslijtbaar is, en dat er na afloop van meerdere zeer modderige tochten kaal staal te voorschijn kwam op de meestgebruikte kransjes. Maar het blootgekomen staal draagt geen gebruikssporen en de impact is eerder esthetisch. Maar voor deze prijs hadden we toch iets beter verwacht.

We zeiden al eerder dat de snelheid en precisie van het opschakelen formidabel is. We voelen nog een kleine verbetering ten opzichte van de 11-speed, vooral dankzij de nieuwe tandvorm. De verhouding 10-12-14-16-18-21-24-28-32-36-42-50 roept herinneringen op; deze is dezelfde als bij de 11-speed, maar dan met als extraatje de 50 tanden. De schakelstappen zijn progressief en we merken geen gaten doordat we een stap overslaan. Dat is ongetwijfeld één van de sterke punten van de XX1 Eagle ten opzichte van de 11-speed aandrijvingen waar men een grote krans aan toevoegt (type WolfTooth, OneUp, Hope, …).

Het opschakelen naar de laatste krans vraagt geen bijzondere inspanning en het is een mooi technisch hoogstandje. De aanwezigheid van het tandwiel met 50 tanden, ook al is dit niet onmisbaar op weinig heuvelachtig terrein of als je over stevige dijen beschikt, maakt het geheel nog veelzijdiger. Hierdoor kan je ook het kettingblad vooraan vergroten (zie hieronder in het hoofdstuk gewijd aan het crankstel) waardoor je het kleinste kransje van 10 tanden minder moet gebruiken. Wij voelden trouwens lichte trillingen in het kleine tandwiel, alsof de ketting vierkant draaide op dit kleine tandwiel. Dit hadden we eerder niet gevoeld op de 11-speed, maar misschien komt dit doordat het grotere kettingblad dit verschijnsel nog meer benadrukt? Ondanks zijn kleine gestalte is het kleine tandwiel van 10 tanden helemaal niet bang van de modder.

Crankstel: lichter maar niet verzwakt

Het nieuwe Sram XX1 Eagle-crankstel is het stuk waar men het meeste gewicht heeft gewonnen ten opzichte van zijn voorganger. Het crankstel (compatibel met een 11-speed) weegt 468 gram en maakt gebruik van holle carbon traparmen, terwijl ze tot hiertoe steeds voorzien waren van een aluminium kern. Dit is trouwens nog het geval op de XO1 Eagle en dat is meteen ook één van de hoofdredenen waarom Sram deze laatste aanbeveelt voor enduro.

We hebben hier te maken met een product dat georiënteerd is naar een gebruik in XC/Marathon, en bijna evenveel weegt als de lichtste crankstellen op de markt (Race Face Next SL, Cannondale Hollowgram, enz). Ze is uit twee stukken gemaakt, maar het is niet mogelijk om het type as (hier GXP, maar ook beschikbaar in BB30) of zijn lengte te wijzigen zonder alles te verwisselen. Het kettingblad zonder ster is vlot afneembaar waardoor je makkelijk een ander kettingblad kan monteren met ofwel meer of minder tanden, of om alles aan te passen aan een Boost-frame.

Zoals we eerder al zeiden kan je met een 12-speed en een krans van 50 tanden het kettingblad vooraan vergroten. Onze Canyon Lux testfiets in 29″ was uitgerust met een kettingblad van 34 tanden, wat een uitstekende keuze bleek. We boekten er snelheidswinst mee, zonder dat we aan capaciteit verloren om helemaal boven te geraken op de moeilijkste beklimmingen en zonder moe te worden tijdens lange tochten.

De manier waarop de tanden, waarvan de tekening werd herzien (X-Sync 2), de ketting vasthouden, is absoluut perfect en de ketting sprong nooit van de tandwielen. We hadden ook geen last van chain-suck, zelfs niet in de zwaarste modder. Ook de kettinglijn is perfect en als je achteruit trapt valt de ketting niet meerdere kransjes naar beneden, zelfs niet als je ketting achteraan op het tandwiel van 50 tanden ligt. De slijtage dan. De zwarte afwerking verdween al snel, maar de tanden leken niet overdreven gemarkeerd. Net zoals bij de kettingbladen van de vorige generatie is de slijtage gemiddeld.

Bij de cranks zijn we blij dat Sram er aan gedacht heeft om zijn traparmen op de wrijvingszones te beschermen met een transparante plastic folie alsook met enkele rubberen dempers op de uiteinden. Een uitstekend idee waardoor dit kleine juweeltje langer intact zal blijven.

Ketting: de sterke schakel

Het is natuurlijk vooral de kleur die in het oog springt, maar toch werd ook de vorm van de Sram XX1 Eagle-ketting grondig herzien. Deze heeft nu geen enkele scherpe rand meer. Sram deelde mee dat de ketting geruislozer werkt en kondigde een mindering in wrijving en slijtage aan, zowel van de ketting als van de cassette en het kettingblad.

We hebben dit alles op het terrein kunnen controleren. De ketting speelt een belangrijke rol in de stille en soepele werking van de aandrijving. De coating heeft net zoals op de cassette de neiging om op de binnenkant te verdwijnen, maar niet op de meest zichtbare zijde, waardoor zijn visuele aspect intact blijft.

De slijtage lijkt minder dan bij de 11-speed en na afloop van de 700-tal kilometer die we er mee hebben afgelegd (ze was ook niet volledig nieuw toen we de fiets in ontvangst kregen), konden we met onze Rohloff-tool geen rek meten van de ketting (minder dan 0,075 millimeter). Dat belooft veel goeds!

Verdict: Sram XX1 Eagle,veelzijdigheid voor kenners

Deze test van de nieuwe Sram XX1 Eagle-groep leerde ons veel bij en toonde aan dat de omschakeling naar een 12-speed wel degelijk meer veelzijdigheid geeft aan een enkelvoudige aandrijving. Hierdoor moet het enkelvoudig kettingblad in staat zijn om bijna alle bikers te verleiden en om vol de strijd aan te gaan met het dubbel kettingblad. Door de wijzigingen op alle fronten, werkt alles sneller, efficiënter en ook stiller. Deze test liet ook goede vooruitzichten zien voor de duurzaamheid van de slijtdelen die beter zou moeten zijn als op de 1×11-aandrijving van Sram. We moeten de liefhebbers echter waarschuwen: om er volop van te genieten vereist deze groep een absoluut perfecte setting en ook alle bijkomende parameters moeten top zijn (pat, bekabeling, …). Een gewaarschuwd biker is er twee waard. Het zal trouwens niet makkelijk zijn voor Sram om een goedkopere versie te maken van een 12-speed, type GX of NX. In ieder geval toch niet meteen. Sram heeft veel werk gestoken in het ontwerpen van een enkelvoudig kettingblad en het resultaat is dat de XX1 Eagle de perfectie benadert, maar zijn fijngevoeligheid en complexiteit doen hem net de vijf sterren missen.

Link naar de website van Sram